Czym zajmuje się neurolog i co to jest neurologia. Wszystko co warto wiedzieć o tej specjalizacji

Czym zajmuje się neurolog i co to jest neurologia?

Czym zajmuje się neurologia i kim jest neurolog? Mówiąc najprościej możemy stwierdzić, że neurologia jest dziedziną medycyny, która zajmuje się  diagnozowaniem oraz leczeniem schorzeń związanych z nieprawidłowościami czynnościowymi oraz urazami i chorobami ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego. Jednak mnogość schorzeń neurologicznych lub pochodnych, towarzyszących im objawów, zawiłości diagnostyczne a przede wszystkim powiązanie układu nerwowego z innymi układami ludzkiego organizmu sprawiają, że neurologia okazuje się być specjalizacją o dużo szerszym zakresie. To czym zajmuje się i co robi neurolog w swojej praktyce wymyka się prostym i jednoznacznym definicjom.

W naszym artykule postaramy się opisać i wyjaśnić czym dokładnie zajmuje się neurolog, jakie dolegliwości i schorzenia diagnozuje oraz leczy, kiedy należy się udać na konsultację neurologiczną, kiedy jest ona bezwzględnie potrzebna, jakie badania zleca i z jakimi innymi specjalistami ściśle współpracuje. Zapraszamy do lektury.

Układ nerwowy — domena neurologii i lekarzy neurologów

Układ nerwowy odgrywa niezwykle ważną rolę w organizmie człowieka. Pełni wiele kluczowych funkcji, dzięki którym analizujemy i odbieramy bodźce ze świata zewnętrznego i z wnętrza naszego organizmu, poruszamy się, odczuwamy, czy orientujemy w przestrzeni. Jeśli jakieś elementy tego skomplikowanego i bardzo wrażliwego układu zostają zachwiane, wtedy pojawiają się uciążliwe objawy takie jak: problemy z motoryką, omdlenia, bóle i zawroty głowy czy drętwienie kończyn. Tych symptomów jest bardzo wiele – wymienimy je w dalszej części artykułu. Chociaż są to objawy neurologiczne mogą one także wynikać z nieprawidłowości w innych układach organizmu, z którymi układ nerwowy jest ściśle powiązany. Ich pojawienie się to sygnał, aby udać się po poradę do lekarza specjalizującego się w diagnostyce i leczeniu dolegliwości związanych z układem nerwowym – czyli właśnie do neurologa.  

Najczęstsze objawy neurologiczne

Największym wyzwaniem związanym z rozpoznaniem i diagnozowaniem chorób neurologicznych jest tak zwana nieswoistość objawów. Oznacza to, że występujące u pacjenta objawy neurologiczne mogą być przejawem wielu różnych chorób – nie tylko spowodowanych złym funkcjonowaniem samego układu nerwowego lub rozwojem konkretnej choroby w jego obrębie bądź w mózgu ale np. schorzeniami w obrębie narządu ruchu. Oto najczęstsze objawy mogące świadczyć o dolegliwościach lub chorobach neurologicznych:    
  • bóle niejasnego pochodzenia,
  • parestezje,
  • zawroty głowy i zaburzenia równowagi,
  • zaburzenia czynności ruchowych,
  • zaburzenia widzenia,
  • zaburzenia snu,
  • zaburzenia pamięci,
  • zaburzenia świadomości,
  • zaburzenia zdolności językowych i mowy,
  • zaburzenia uwagi,
  • zaburzenia węchu i smaku,
  • bóle głowy (migrena, napięciowy ból głowy, klasterowy ból głowy),
  • otępienie lub apatia,
  • zaburzenia czucia (w postaci m.in. niedoczulicy, ale i przeczulicy),
  • zaburzenia koordynacji,
  • afazja,
  • agnozja,
  • ruchy mimowolne (takie jak np. drżenia, pląsawica czy mioklonie),
  • osłabienie siły mięśniowej,
  • paraliże,
  • omdlenia,
  • napady drgawkowe,
  • trudności z przemieszczaniem się,
  • urojenia,
  • omamy,
  • zmiany osobowości,
  • agresja,
  • zaburzenia nastroju (zarówno jego obniżenia, jak i podwyższenia czy wahań nastroju),
  • stany lękowe.
  •  
Występowanie tych objawów, pojedynczych lub kilku jednocześnie — zawsze powinno być sygnałem do konsultacji u neurologa. W żadnym przypadku nie powinno się ich bagatelizować — szczególnie kiedy zaczynają występować regularnie, powtarzać się w określonych seriach lub sekwencjach bądź wyraźnie się nasilają.

Jakie badania zleca bądź wykonuje specjalista neurolog? Diagnostyka neurologiczna

Jak już wspomnieliśmy — specjalista neurolog zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, badając zależność między mózgiem, rdzeniem kręgowym a poszczególnymi narządami i mięśniami. Neurolog leczy zaburzenia mowy, wzroku, koordynacji ruchowej, bóle głowy czy różnego rodzaju choroby neurologiczne wywołujące objawy nieswoiste. W swojej pracy neurolog skupia się na obserwacji ciała, a także analizie wyników dodatkowych badań specjalistycznych

Jak przebiega badanie neurologiczne? 

Wizyta u neurologa różni się od konsultacji u innych specjalistów. Podstawą jest badanie neurologiczne polegające na wstępnej rozmowie – wywiadzie dotyczącym przebytych chorób, objawów czy obciążeń genetycznych. W kolejnym kroku lekarz sprawdza obecność ruchów mimowolnych, reakcji odruchowych, ułożenie kończyn czy napięcie mięśniowe i siłę mięśniową, koordynację ruchową oraz prawidłowość czynności źrenic.

Najważniejsze neurologiczne badania diagnostyczne

Po wstępnym rozpoznaniu, w celu dalszej diagnostyki, specjalista neurolog może zlecić pacjentowi szereg kolejnych badań o charakterze diagnostycznym lub skierować na konsultację z innym specjalistą np. neurochirurgiem lub chirurgiem kręgosłupowym. Odpowiednia i precyzyjna diagnostyka jest w neurologii szczególnie istotna a jej wyniki i opisy są jednymi z głównych narzędzi neurologa w walce z chorobami układu nerwowego. Badania neurologiczne dzielimy na trzy zasadnicze, główne grupy.  

1. Badania czynnościowe to przede wszystkim:

  1. EEG, czyli elektroencefalografia – dzięki której oceniane są czynności elektryczne mózgu, wskazane w diagnostyce m.in. padaczek, guzów mózgu, zaburzeń snu, zatruć substancjami chemicznymi
  2. EMG, czyli elektromiografia –  służąca do oceny czynności elektrycznej nerwów obwodowych i mięśni, badanie to jest wskazane w diagnostyce dystrofii mięśniowych, stwardnienia zanikowego bocznego, zespołu cieśni nadgarstka, przewlekłych dyskopatii z zaawansowanymi objawami neurologicznymi

2. Badania obrazowe to przede wszystkim:

  1. CT, MR głowy – stosowane w diagnostyce udarów i guzów mózgu
  2. CT, MR kręgosłupa – stosowane w diagnostyce dyskopatii i schorzeń kręgosłupa
  3. TK tomografia –  stosowana w diagnostyce mózgu i kręgosłupa – w przypadku tego badania, podobnie jak w przypadku zwykłych zdjęć RTG, używa się promieniowania rentgenowskiego. Różnica polega na tym, że źródło promieniowania i detektor, które je rejestrują, są ruchome, obracają się wokół ciała pacjenta i wykonują wiele zdjęć, każde w nieco innej pozycji. W ten sposób powstaje kilka tysięcy ujęć badanego narządu, które komputer łączy w jeden trójwymiarowy obraz. Najczęściej wykonywana jest tomografia głowy lub kręgosłupa. Nie wiesz, jak przygotować się do tomografii komputerowej? Więcej na ten temat znajdziesz na naszym blogu. 
  4. PET- CT tomografia emisyjna – badanie, które pozwala dokładnie określić aktywność metaboliczną poszczególnych ośrodków nerwowych oraz ocenić ich ukrwienie w mózgu.

3. Badanie naczyniowe to przede wszystkim:

  1. USG Dopplera tętnic domózgowych stosowane w diagnostyce niedokrwienia lub udarów mózgu
Wymienione badania są nieinwazyjne i bezbolesne dla pacjenta. Stanowią one podstawowy zestaw narzędzi diagnostycznych umożliwiający neurologom rozpoznanie choroby i wprowadzenie prawidłowej terapii. Istnieje jeszcze jedna grupa badań. Czasami ważne informacje o naszym organizmie i jego stanie uzyskać można dzięki badaniom laboratoryjnym. Stosuje się je diagnostyce chorób infekcyjnych układu nerwowego. Podstawowymi badaniami tego typu są: punkcja lędźwiowa i następcze badanie płynu rdzeniowo-lędźwiowego.

Najbardziej rozpowszechnione choroby neurologiczne i choroby układu nerwowego

Wyróżnia się około sześciuset chorób neurologicznych – do grupy tej zaliczane są bardzo różne jednostki chorobowe, począwszy od chorób na tle urazowym i zwyrodnieniowym narządu ruchu, przez choroby będące skutkiem infekcji bakteryjnych, wirusowych oraz zatruć, choroby nowotworowe i naczyniowe a na chorobach psychicznych i nerwicowych skończywszy. Wymienimy jedynie te najbardziej typowe i najbardziej rozpowszechnione. Są to:

 

  • choroby naczyniowe układu nerwowego (miażdżyca mózgu, udar niedokrwienny mózgu, udar krwotoczny mózgu),
  • padaczka,
  • otępienie (łagodne zaburzenia poznawcze, choroba Alzheimera, otępienie czołowo-skroniowe),
  • choroby układu pozapiramidowego (choroba Parkinsona, drżenie samoistne, zespół niespokojnych nóg, choroba Tourette’a),
  • stwardnienie rozsiane,
  • choroby układu nerwowo-mięśniowego (stwardnienie zanikowe boczne ALS, rdzeniowy zanik mięśni, neuropatie, miopatie),
  • choroby infekcyjne (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, grzybice OUN, ropniak podtwardówkowy, ropień mózgu),
  • urazy czaszkowo-mózgowe (wstrząśnienie mózgu, złamanie podstawy czaszki, krwiak nadtwardówkowy, krwiak podtwardówkowy, uszkodzenie mózgu,
  • nowotwory OUN,
  • bóle głowy (migrena, napięciowy ból głowy, klasterowy ból głowy),
  • choroby naczyniowe układu nerwowego (miażdżyca mózgu, udar niedokrwienny mózgu, udar krwotoczny mózgu),
  • choroby neurodegeneracyjne (np. takie jak choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona),
  • zaburzenia otępienne (do których zaliczana jest m.in. wspomniana wyżej choroba Alzheimera, ale i otępienie czołowo-skroniowe czy otępienie z ciałami Lewy’ego),
  • nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (takie jak np. glejak wielopostaciowy, oponiak czy gwiaździak; trzeba pamiętać, że w układzie nerwowym mogą rozwijać się zarówno pierwotne nowotwory, jak i w obrębie jego struktur pojawiać się mogą przerzuty innych nowotworów),
  • wodogłowie,
  • wady wrodzone (takie jak np. rozszczep kręgosłupa czy przepuklina oponowo-rdzeniowa),
  • choroby związane z nieprawidłowościami dotyczącymi naczyń krwionośnych (tutaj można wspomnieć chociażby o tętniakach naczyń mózgowych),
  • neuralgie,
  • neuropatie,
  • narkolepsja,
  • choroby wywoływane przez priony – encefalopatie gąbczaste,
  • Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD),
  • autyzm,
  • choroba afektywna dwubiegunowa,
  • porażenie mózgowe,
  • zaburzenia snu,
  • udary, wylewy krwi do mózgu i ich następstwa
  • depresja
  • Choroba Afektywna Dwubiegunowa,
  • schizofrenia,
  • pląsawica Huntingtona,
  • guzy mózgu,
  • neuropatia cukrzycowa.

Jak widać i jak wspomnieliśmy, schorzeń, które mogą dotknąć układ nerwowy, jest bardzo dużo i mają one bardzo różne przyczyny. Wielokrotnie są to choroby dotykające także inne układy naszego organizmu. Warto dodać, że z zaburzeniami czynności układu nerwowego są powiązane także choroby psychiczne, takie jak depresja, choroba afektywna dwubiegunowa czy schizofrenia i jej liczne odmiany.

Przyczyny chorób neurologicznych

Przyczyny chorób neurologicznych są wielorakie, różnorodne i powstają na tle skomplikowanych procesów patologicznych, które toczą się zarówno w samym układzie nerwowym, jak i poza nim. Większość chorób neurologicznych jest nabyta, ale niektóre bywają wadami wrodzonymi. Tutaj jako przykład można podać przepuklinę oponowo-rdzeniową.  Osobną grupę chorób neurologicznych stanowią choroby neurologiczne uwarunkowane genetycznie, takie jak np. choroba Huntingtona czy rdzeniowy zanik mięśni. Do chorób neurologicznych doprowadzać mogą także zaburzenia czynności układu odpornościowego — tutaj jako przykład można podać stwardnienie rozsiane. Część schorzeń neurologiicznych wywołana jest nieprawidłowościami dotyczącymi krążenia krwi w strukturach układu nerwowego — tak bywa w przypadku udarów mózgu, które mogą mieć etiologię zarówno niedokrwienną — udar niedokrwienny mózgu, jak i krwotoczną — udar krwotoczny mózgu. Przyczyną chorób neurologicznych mogą być również infekcje zarówno bakteryjne, wirusowe i grzybicze, ale także zatrucia np. metalami ciężkimi Osobną kategorię przyczyn chorób neurologicznych stanowią urazy mechaniczne tkanek miękkich jak również tych w obrębie układu szkieletowo-kostnego — o czym nieco szerzej powiemy w dalszej części artykułu. W obrębie układu nerwowego mamy do czynienia z chorobami nowotworowymi — są to zarówno nowotwory łagodne, jak i złośliwe powstałe w układzie nerwowym lub w wyniku przerzutów z innych układów organizmu.

Na czym polega leczenie neurologiczne? Współpraca z innymi specjalistami

Jak widać, możliwych przyczyn chorób neurologicznych jest bardzo dużo.  Wiele z nich pochodzi z innych układów organizmu. I tutaj bardzo mocno trzeba podkreślić ścisły związek neurologii z narządem ruchu. Dlatego współpraca neurologa ze specjalistami w dziedzinie ortopedii, fizjoterapii, rehabilitacji, neurochirurgii i chirurgii kręgosłupowej jest bardzo ścisła.  W Form ta współpraca jest szczególnie bliska. Nie tylko na poziomie konsultacji i diagnozowania, ale niejednokrotnie w całym procesie leczenia zachowawczego — farmakologicznego i terapeutycznego, jak również w czasie leczenia operacyjnego, w którym nasi specjaliści neurolodzy uczestniczą. W leczeniu chorób układu nerwowego wykorzystywane są bardzo różne metody. Niezwykle cenna jest rehabilitacja, która może pomóc w powrocie do sprawności po przebyciu udaru mózgu, ale i umożliwić pacjentowi cierpiącemu na rdzeniowy zanik mięśni utrzymanie samodzielności przez jak najdłuższy czas i opóźnianie rozwoju choroby lub nawet jej regres. Jedną z podstawowych metod leczenia jest farmakoterapia, która może polegać na przyjmowaniu leków przeciwdrgawkowych przez osoby cierpiące na padaczkę, stosowaniu środków immunosupresyjnych przez chorych na stwardnienie rozsiane czy zażywaniu tryptanów przez osoby cierpiące na migrenowe bóle głowy, oraz leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych w przypadku przewlekłych dolegliwości bólowych w obrębie narządu ruchu. Neurolodzy często współpracują z neurochirurgami i chirurgami kręgosłupa– nie tylko w dziedzinie związanej z chorobami narządu ruchu, ale także w leczeniu operacyjnym nowotworów — np. resekcję nowotworów ośrodkowego układu nerwowego.

Neurologia w Form

Neurologia to dziedzina rozległa a kompetencje neurologa i pomoc z jego strony są nieocenione — nie tylko w dziedzinie chorób i dolegliwości typowo neurologicznych, ale także w przypadku innych chorób pokrewnych lub zależnych. Jeśli dostrzegasz objawy ze strony układu nerwowego, które opisaliśmy w naszym artykule, jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich skarżycie się na dolegliwości neurologiczne, cierpicie na określoną chorobę lub doświadczacie objawów nieswoistych, to radzimy nie zwlekać i skorzystać z fachowej porady i konsultacji. Choroby na tle neurologicznym są niejednokrotnie utajone i “podstępne”, a ich leczenie trudne i przewlekłe. Jednak podobnie jak inne choroby – odpowiednio zdiagnozowane i leczone mogą się zatrzymać, cofnąć lub być całkowicie wyleczone.  Zapraszamy do Form gdzie czeka grono doświadczonych specjalistów, neurologów i neurochirurgów, zawsze gotowych nieść pomoc pacjentom służąc im swoją wiedzą i doświadczeniem. Zapraszamy!