Czym zajmuje się neurologia i kim jest neurolog? Mówiąc najprościej możemy stwierdzić, że neurologia jest dziedziną medycyny, która zajmuje się diagnozowaniem oraz leczeniem schorzeń związanych z nieprawidłowościami czynnościowymi oraz urazami i chorobami ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego. Jednak mnogość schorzeń neurologicznych lub pochodnych, towarzyszących im objawów, zawiłości diagnostyczne a przede wszystkim powiązanie układu nerwowego z innymi układami ludzkiego organizmu sprawiają, że neurologia okazuje się być specjalizacją o dużo szerszym zakresie. To czym zajmuje się i co robi neurolog w swojej praktyce wymyka się prostym i jednoznacznym definicjom.
W naszym artykule postaramy się opisać i wyjaśnić czym dokładnie zajmuje się neurolog, jakie dolegliwości i schorzenia diagnozuje oraz leczy, kiedy należy się udać na konsultację neurologiczną, kiedy jest ona bezwzględnie potrzebna, jakie badania zleca i z jakimi innymi specjalistami ściśle współpracuje. Zapraszamy do lektury.
Układ nerwowy — domena neurologii i lekarzy neurologów
Najczęstsze objawy neurologiczne
- bóle niejasnego pochodzenia,
- parestezje,
- zawroty głowy i zaburzenia równowagi,
- zaburzenia czynności ruchowych,
- zaburzenia widzenia,
- zaburzenia snu,
- zaburzenia pamięci,
- zaburzenia świadomości,
- zaburzenia zdolności językowych i mowy,
- zaburzenia uwagi,
- zaburzenia węchu i smaku,
- bóle głowy (migrena, napięciowy ból głowy, klasterowy ból głowy),
- otępienie lub apatia,
- zaburzenia czucia (w postaci m.in. niedoczulicy, ale i przeczulicy),
- zaburzenia koordynacji,
- afazja,
- agnozja,
- ruchy mimowolne (takie jak np. drżenia, pląsawica czy mioklonie),
- osłabienie siły mięśniowej,
- paraliże,
- omdlenia,
- napady drgawkowe,
- trudności z przemieszczaniem się,
- urojenia,
- omamy,
- zmiany osobowości,
- agresja,
- zaburzenia nastroju (zarówno jego obniżenia, jak i podwyższenia czy wahań nastroju),
- stany lękowe.
Jakie badania zleca bądź wykonuje specjalista neurolog? Diagnostyka neurologiczna
Jak już wspomnieliśmy — specjalista neurolog zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, badając zależność między mózgiem, rdzeniem kręgowym a poszczególnymi narządami i mięśniami. Neurolog leczy zaburzenia mowy, wzroku, koordynacji ruchowej, bóle głowy czy różnego rodzaju choroby neurologiczne wywołujące objawy nieswoiste. W swojej pracy neurolog skupia się na obserwacji ciała, a także analizie wyników dodatkowych badań specjalistycznych.
Jak przebiega badanie neurologiczne?
Wizyta u neurologa różni się od konsultacji u innych specjalistów. Podstawą jest badanie neurologiczne polegające na wstępnej rozmowie – wywiadzie dotyczącym przebytych chorób, objawów czy obciążeń genetycznych. W kolejnym kroku lekarz sprawdza obecność ruchów mimowolnych, reakcji odruchowych, ułożenie kończyn czy napięcie mięśniowe i siłę mięśniową, koordynację ruchową oraz prawidłowość czynności źrenic.
Najważniejsze neurologiczne badania diagnostyczne
Po wstępnym rozpoznaniu, w celu dalszej diagnostyki, specjalista neurolog może zlecić pacjentowi szereg kolejnych badań o charakterze diagnostycznym lub skierować na konsultację z innym specjalistą np. neurochirurgiem lub chirurgiem kręgosłupowym. Odpowiednia i precyzyjna diagnostyka jest w neurologii szczególnie istotna a jej wyniki i opisy są jednymi z głównych narzędzi neurologa w walce z chorobami układu nerwowego. Badania neurologiczne dzielimy na trzy zasadnicze, główne grupy.
1. Badania czynnościowe to przede wszystkim:
- EEG, czyli elektroencefalografia – dzięki której oceniane są czynności elektryczne mózgu, wskazane w diagnostyce m.in. padaczek, guzów mózgu, zaburzeń snu, zatruć substancjami chemicznymi
- EMG, czyli elektromiografia – służąca do oceny czynności elektrycznej nerwów obwodowych i mięśni, badanie to jest wskazane w diagnostyce dystrofii mięśniowych, stwardnienia zanikowego bocznego, zespołu cieśni nadgarstka, przewlekłych dyskopatii z zaawansowanymi objawami neurologicznymi
2. Badania obrazowe to przede wszystkim:
- CT, MR głowy – stosowane w diagnostyce udarów i guzów mózgu
- CT, MR kręgosłupa – stosowane w diagnostyce dyskopatii i schorzeń kręgosłupa
- TK tomografia – stosowana w diagnostyce mózgu i kręgosłupa – w przypadku tego badania, podobnie jak w przypadku zwykłych zdjęć RTG, używa się promieniowania rentgenowskiego. Różnica polega na tym, że źródło promieniowania i detektor, które je rejestrują, są ruchome, obracają się wokół ciała pacjenta i wykonują wiele zdjęć, każde w nieco innej pozycji. W ten sposób powstaje kilka tysięcy ujęć badanego narządu, które komputer łączy w jeden trójwymiarowy obraz. Najczęściej wykonywana jest tomografia głowy lub kręgosłupa. Nie wiesz, jak przygotować się do tomografii komputerowej? Więcej na ten temat znajdziesz na naszym blogu.
- PET- CT tomografia emisyjna – badanie, które pozwala dokładnie określić aktywność metaboliczną poszczególnych ośrodków nerwowych oraz ocenić ich ukrwienie w mózgu.
3. Badanie naczyniowe to przede wszystkim:
- USG Dopplera tętnic domózgowych stosowane w diagnostyce niedokrwienia lub udarów mózgu
Najbardziej rozpowszechnione choroby neurologiczne i choroby układu nerwowego
Wyróżnia się około sześciuset chorób neurologicznych – do grupy tej zaliczane są bardzo różne jednostki chorobowe, począwszy od chorób na tle urazowym i zwyrodnieniowym narządu ruchu, przez choroby będące skutkiem infekcji bakteryjnych, wirusowych oraz zatruć, choroby nowotworowe i naczyniowe a na chorobach psychicznych i nerwicowych skończywszy. Wymienimy jedynie te najbardziej typowe i najbardziej rozpowszechnione. Są to:
- choroby naczyniowe układu nerwowego (miażdżyca mózgu, udar niedokrwienny mózgu, udar krwotoczny mózgu),
- padaczka,
- otępienie (łagodne zaburzenia poznawcze, choroba Alzheimera, otępienie czołowo-skroniowe),
- choroby układu pozapiramidowego (choroba Parkinsona, drżenie samoistne, zespół niespokojnych nóg, choroba Tourette’a),
- stwardnienie rozsiane,
- choroby układu nerwowo-mięśniowego (stwardnienie zanikowe boczne ALS, rdzeniowy zanik mięśni, neuropatie, miopatie),
- choroby infekcyjne (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, grzybice OUN, ropniak podtwardówkowy, ropień mózgu),
- urazy czaszkowo-mózgowe (wstrząśnienie mózgu, złamanie podstawy czaszki, krwiak nadtwardówkowy, krwiak podtwardówkowy, uszkodzenie mózgu,
- nowotwory OUN,
- bóle głowy (migrena, napięciowy ból głowy, klasterowy ból głowy),
- choroby naczyniowe układu nerwowego (miażdżyca mózgu, udar niedokrwienny mózgu, udar krwotoczny mózgu),
- choroby neurodegeneracyjne (np. takie jak choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona),
- zaburzenia otępienne (do których zaliczana jest m.in. wspomniana wyżej choroba Alzheimera, ale i otępienie czołowo-skroniowe czy otępienie z ciałami Lewy’ego),
- nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (takie jak np. glejak wielopostaciowy, oponiak czy gwiaździak; trzeba pamiętać, że w układzie nerwowym mogą rozwijać się zarówno pierwotne nowotwory, jak i w obrębie jego struktur pojawiać się mogą przerzuty innych nowotworów),
- wodogłowie,
- wady wrodzone (takie jak np. rozszczep kręgosłupa czy przepuklina oponowo-rdzeniowa),
- choroby związane z nieprawidłowościami dotyczącymi naczyń krwionośnych (tutaj można wspomnieć chociażby o tętniakach naczyń mózgowych),
- neuralgie,
- neuropatie,
- narkolepsja,
- choroby wywoływane przez priony – encefalopatie gąbczaste,
- Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD),
- autyzm,
- choroba afektywna dwubiegunowa,
- porażenie mózgowe,
- zaburzenia snu,
- udary, wylewy krwi do mózgu i ich następstwa
- depresja
- Choroba Afektywna Dwubiegunowa,
- schizofrenia,
- pląsawica Huntingtona,
- guzy mózgu,
- neuropatia cukrzycowa.
Jak widać i jak wspomnieliśmy, schorzeń, które mogą dotknąć układ nerwowy, jest bardzo dużo i mają one bardzo różne przyczyny. Wielokrotnie są to choroby dotykające także inne układy naszego organizmu. Warto dodać, że z zaburzeniami czynności układu nerwowego są powiązane także choroby psychiczne, takie jak depresja, choroba afektywna dwubiegunowa czy schizofrenia i jej liczne odmiany.
