Patologie ścięgna głowy długiej bicepsa (mięśnia dwugłowego) – LHBT

Gdyby zawód ortopedy specjalizującego się w leczeniu schorzeń i urazów okolicy barku zależał wyłącznie od jednego ich rodzaju , z dużym prawdopodobieństwem można przypuszczać, że byłyby to patologie LHBT. Żartobliwie mówiąc, ortopedzi mogliby śmiało wystawić pomnik temu ścięgnu, ponieważ stanowi ono jedno z najczęstszych źródeł problemów zdrowotnych, zwłaszcza u sportowców. Dla pacjentów problemy z LHBT oznaczają przewlekły ból i ograniczenie funkcji – nie tylko barku, ale całego ramienia, natomiast dla specjalistów – wyzwanie w zakresie diagnozy i leczenia.

Zapraszamy do lektury kompleksowego artykułu, który szczegółowo omawia patologie i uszkodzenia LHBT, ich przyczyny, metody diagnostyki oraz współcześnie dostępne możliwości leczenia. Tekst został przygotowany na podstawie wywiadu z dr. Maciejem Miszczakiem, ortopedą-traumatologiem specjalizującym się w chirurgii barku w Grupie Lekarskiej Form.

Co to jest LHBT?

Ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia (LHBT) to istotny element anatomiczny stawu ramiennego, który często – jak wspomniano – stanowi źródło licznych problemów zdrowotnych. Jego dysfunkcje i patologie mogą prowadzić do znacznego upośledzenia funkcji kończyny górnej wraz z barkiem oraz przewlekłego bólu. Wczesna diagnoza oraz odpowiednie leczenie mogą znacząco poprawić jakość życia pacjentów i zapobiec dalszym powikłaniom.

Pochodzenie skrótu LHBT

Skrót LHBT pochodzi od angielskiego terminu Long Head of the Biceps Tendon, co oznacza ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia. Rozwinięcie skrótu:

• L – Long (długi),
• H – Head (głowa),
• B – Biceps (mięsień dwugłowy ramienia),
• T – Tendon (ścięgno).

Umiejscowienie i anatomia LHBT w barku

Ścięgno LHBT przyczepia się głęboko, wewnątrz stawu ramiennego, do górnej części panewki łopatki oraz obrąbka stawowego. Przebiega przez tzw. przerwę rotatorów, czyli przestrzeń pomiędzy ścięgnami mięśnia nadgrzebieniowego i podłopatkowego, a następnie wychodzi ze stawu, biegnąc w dół przez bruzdę międzyguzkową kości ramiennej. W dalszym przebiegu łączy się z głową krótką mięśnia dwugłowego ramienia (bicepsa) i kończy przyczepem na guzowatości kości promieniowej, poniżej łokcia.

Funkcja ścięgna LHBT

Ścięgno głowy długiej bicepsa (LHBT) pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu stawu ramiennego i kończyny górnej. Jako część jednej z dwóch głów mięśnia dwugłowego ramienia, LHBT odgrywa istotną rolę w:

• stabilizacji stawu ramiennego – zapewnia dodatkowe wsparcie dla głowy kości ramiennej, co pomaga w utrzymaniu jej prawidłowej pozycji w panewce stawu ramiennego,
• unoszeniu ramienia – uczestniczy w ruchach odwodzenia i zgięcia stawu ramiennego,
• umożliwieniu ruchów zgięcia i supinacji przedramienia – pozwala na skuteczne zginanie ramienia oraz obracanie dłoni ku górze (supinacja),
• współpracy z innymi strukturami barku w zakresie ruchomości i kontroli mięśniowej – harmonijnie współdziała z mięśniami stożka rotatorów i więzadłami stabilizującymi bark,
• absorbowaniu obciążeń dynamicznych – odgrywa istotną rolę w ochronie stawu przed przeciążeniami, szczególnie w aktywnościach wymagających powtarzalnych ruchów, takich jak rzuty, podnoszenie ciężarów czy praca fizyczna z rękami wzniesionymi nad głową.

Dokładna znajomość budowy i funkcji ścięgna LHBT jest kluczowa w diagnostyce (zwłaszcza) i leczeniu jego patologii, które mogą znacząco wpływać na jakość życia pacjentów, szczególnie osób aktywnych fizycznie i sportowców. LHBT ma bardzo wiele odmian i wariantów anatomicznych, które predysponują je do powstawania patologii i urazów oraz w kapitalny sposób mogą wpływać na decyzje związane z leczeniem.

Warianty anatomiczne LHBT

Stwierdzenie, że ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia (LHBT) ma wiele odmian anatomicznych, oznacza, że jego budowa, przebieg, przyczepy i relacje ze strukturami otaczającymi mogą różnić się u różnych osób. Te różnice mają wpływ na predyspozycję do urazów oraz na funkcję ścięgna w stawie ramiennym. W sytuacjach wystąpienia patologii mają one także wpływ na diagnostykę i leczenie. Oto kilka najważniejszych aspektów dotyczących anatomicznych wariantów LHBT:

1. Miejsce przyczepu

• U większości osób LHBT przyczepia się do górnej części panewki łopatki oraz do obrąbka stawowego. Jednak u niektórych ludzi przyczep może być bardziej przesunięty ku górze lub obejmować większą część obrąbka.
• Istnieją przypadki przyczepu dwudzielnego, gdzie ścięgno dzieli się na dwa pasma mocujące się do różnych części obrąbka.

2. Przebieg przez staw ramienny

• U niektórych osób ścięgno przebiega bardziej centralnie przez jamę stawową, podczas gdy u innych może być bardziej przyśrodkowe lub boczne, co może wpływać na stabilność i ruchomość ramienia.
• Różnice w szerokości bruzdy międzyguzkowej kości ramiennej mogą prowadzić do większej lub mniejszej stabilności ścięgna.

3. Anatomiczna nadmobilność

• W niektórych przypadkach ścięgno LHBT może być bardziej mobilne niż przeciętnie, co oznacza jego tendencję do przemieszczania się poza zwyczajową pozycję, np. podczas intensywnych ruchów kończyny górnej. Może to prowadzić do nawracających epizodów bólowych i uszkodzenia stożka rotatorów.

4. Zróżnicowana struktura i grubość

• LHBT może różnić się pod względem grubości i struktury włókien ścięgnistych. Cieńsze ścięgna są bardziej podatne na przeciążenia i mikrourazy, natomiast grubsze mogą ograniczać zakres ruchu i zwiększać ryzyko konfliktu podbarkowego.

5. Warianty związane z obrąbkiem stawowym

• Niektóre osoby mogą mieć bardziej luźne połączenie ścięgna z obrąbkiem stawowym, co może prowadzić do niestabilności ścięgna i podatności na uszkodzenia degeneracyjne.

Znaczenie odmian anatomicznych w kontekście klinicznym

Indywidualne różnice w budowie LHBT mogą wpływać na:

• większą predyspozycję do zapaleń i naderwań,
• trudności diagnostyczne związane z oceną stabilności ścięgna,
• konieczność dostosowania metod leczenia zachowawczego i operacyjnego.

Podsumowując, anatomiczne warianty LHBT są istotnym czynnikiem wpływającym na funkcję barku oraz podatność na kontuzje, co należy uwzględnić w diagnostyce i leczeniu schorzeń tego ścięgna.

Na czym polegają patologie LHBT i czego dotyczą?

Ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia (LHBT) jest strukturą o dużej ruchomości – przemieszcza się w stawie ramiennym, przechodząc przez tzw. przerwę rotatorów – przestrzeń pomiędzy ścięgnami mięśnia nadgrzebieniowego i podłopatkowego. Ta duża mobilność sprawia, że LHBT jest podatne na różnego rodzaju urazy oraz przeciążenia będące źródłem patologii.

Patologie ścięgna LHBT dotyczą zarówno jego przyczepu, jak i przebiegu przez staw ramienny. Może dochodzić do naderwania ścięgna, a także do sytuacji, w której anatomiczne warianty przyczepu prowadzą do nadmiernej ruchomości ścięgna lub zaburzeń w jego pracy. W takich przypadkach LHBT może przemieszczać się w przerwie rotatorów, powodując podrażnienie i zapalenie okolicznych struktur, takich jak np. fałdy maziowe.

W niektórych przypadkach, podczas gwałtownych ruchów, ścięgno może wysunąć się ze swojego anatomicznego toru, co może skutkować uszkodzeniem sąsiadujących struktur, zwłaszcza stożka rotatorów.

Ścięgno LHBT, przechodząc przez bruzdę międzyguzkową kości ramiennej, jest narażone na znaczne przeciążenia mechaniczne, szczególnie w sportach wymagających powtarzalnych ruchów nad głową, takich jak siatkówka, tenis czy pływanie.

Do najczęstszych patologii i uszkodzeń LHBT należą:

• tendinopatia – przewlekłe zmiany zwyrodnieniowe przyczepu ścięgna, prowadzące do osłabienia jego struktury i zwiększonej podatności na uszkodzenia,
• zapalenie pochewki ścięgna (tenosynovitis) – stan zapalny pochewki otaczającej ścięgno, który może powodować ból i ograniczenie ruchomości,
• niestabilność w bruździe międzyguzkowej – nadmierna ruchomość ścięgna poza swoją prawidłową pozycję, prowadząca do bólu i dalszych uszkodzeń,
• zerwanie częściowe lub całkowite – uszkodzenie struktury ścięgna na różnych jego odcinkach,  
• konflikt podbarkowy – sytuacja, w której ścięgno LHBT ulega uciskowi przez struktury anatomiczne w przestrzeni podbarkowej, co może prowadzić do jego uszkodzenia i przewlekłych dolegliwości bólowych.

Patologie LHBT mogą znacząco wpłynąć na funkcjonowanie kończyny górnej, powodując ból, osłabienie siły mięśniowej oraz ograniczenie ruchomości, co w wielu przypadkach wymaga kompleksowego leczenia, zarówno zachowawczego, jak i operacyjnego.

Najważniejsze przyczyny powstawania uszkodzeń LHBT i czynniki ryzyka

Ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia (LHBT) jest strukturą, która w ciągu życia człowieka jest narażona na liczne przeciążenia, mikrourazy i procesy degeneracyjne. Ze względu na swoją ruchomość i funkcję, ścięgno to często ulega uszkodzeniom w codziennych sytuacjach, takich jak gwałtowne ruchy, podnoszenie ciężkich przedmiotów (np. walizek), odśnieżanie czy wykonywanie prac wymagających sięgania nad głowę, np. przycinania wysoko położonych gałęzi. 

Po części przyczyna powstawania patologii LHBT tkwi w specyfice budowy anatomicznej, która wymusza jego intensywną ruchomość w przestrzeni stawu ramiennego, narażając je na ścieranie i mikrourazy.

Najczęstsze przyczyny powstawania patologii LHBT obejmują:

• Przeciążenia wynikające z powtarzalnych ruchów – czynności wykonywane wielokrotnie, zwłaszcza nad głową, prowadzą do stopniowego zużycia ścięgna, osłabienia jego struktury i powstawania mikrourazów.
• Urazy sportowe – intensywna aktywność fizyczna, szczególnie w dyscyplinach wymagających dynamicznych ruchów ramienia, takich jak tenis, siatkówka czy pływanie, może prowadzić do naderwań i niestabilności LHBT.
• Zmiany degeneracyjne związane z wiekiem – z upływem lat ścięgno traci swoją elastyczność i wytrzymałość, co czyni je bardziej podatnym na urazy nawet podczas codziennych czynności.
• Nieprawidłowe wzorce ruchowe i biomechaniczne – złe nawyki posturalne, niewłaściwe techniki ruchowe oraz zaburzenia biomechaniki stawu ramiennego mogą prowadzić do nadmiernego obciążenia ścięgna i przyspieszenia jego degeneracji.
• Osłabienie mięśni stabilizujących staw ramienny – niewystarczająca siła i koordynacja mięśni stożka rotatorów oraz mięśni stabilizujących łopatkę mogą powodować przeciążenie ścięgna LHBT i jego nieprawidłową pracę w stawie.

Czynniki ryzyka

Istnieje wiele czynników zwiększających ryzyko patologii i uszkodzeń LHBT, w tym najważniejsze z nich to:

• Wiek – osoby powyżej 40. roku życia są bardziej narażone na zmiany degeneracyjne, które osłabiają strukturę ścięgna.
• Płeć – mężczyźni częściej doświadczają urazów LHBT ze względu na większe obciążenia fizyczne w pracy i sporcie.
• Zawód – osoby wykonujące prace wymagające częstych ruchów nad głową (np. malarze, mechanicy samochodowi) są szczególnie narażone na przeciążenia.
• Zaburzenia metaboliczne – choroby takie jak cukrzyca i otyłość mogą osłabiać tkankę ścięgnistą, prowadząc do jej łatwiejszego uszkodzenia.
• Brak aktywności fizycznej – osłabienie mięśni stabilizujących bark zwiększa obciążenie LHBT podczas codziennych czynności.

Patofizjologia uszkodzeń LHBT

Uszkodzenia ścięgna LHBT mogą wynikać z kumulacji mikrourazów oraz przewlekłego przeciążenia. W wyniku powtarzających się ruchów z dużym zakresem w stawie ramiennym dochodzi do:

• stopniowej degeneracji włókien kolagenowych,
• zaburzenia ukrwienia w obrębie ścięgna,
• nadmiernego tarcia ścięgna o struktury kostne (np. bruzdę międzyguzkową),
• powstawania stanów zapalnych pochewki ścięgna, prowadzących do jego pogrubienia i osłabienia,
• rozwoju niestabilności LHBT, skutkującej jego przemieszczeniem i podrażnieniem sąsiednich struktur.

Procesy te mogą prowadzić do częściowych lub całkowitych zerwań ścięgna, co znacząco upośledza funkcję kończyny górnej.

Rola braku równowagi mięśniowej

Brak równowagi między mięśniami stabilizującymi bark a mięśniami dominującymi może przyczyniać się do powstania patologii LHBT. Najczęściej obserwowane czynniki to:

• Dysbalans między mięśniami stożka rotatorów a mięśniami piersiowymi, który prowadzi do nieprawidłowej biomechaniki ruchu barku, zwiększając obciążenie LHBT.
• Osłabienie mięśni stabilizujących łopatkę, co powoduje brak odpowiedniego ustawienia stawu ramiennego podczas ruchów, prowadząc do nadmiernego obciążenia ścięgna.
• Dominacja mięśni przedniej części barku, co może skutkować przesunięciem głowy kości ramiennej ku przodowi, wywierając dodatkowy nacisk na LHBT.

Regularne ćwiczenia wzmacniające i poprawiające kontrolę motoryczną mogą pomóc w przywróceniu równowagi mięśniowej i zminimalizowaniu ryzyka uszkodzenia ścięgna LHBT. Temat fizjoterapii rozwiniemy w dalszej części tekstu.

Jakie są objawy patologii i uszkodzeń LHBT? Najważniejsze grupy ryzyka

Patologie ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia (LHBT) mogą prowadzić do znacznego pogorszenia funkcji kończyny górnej, wywołując ból i ograniczenie ruchomości. Dotykają one zarówno osoby aktywnych fizycznie, jak i tych, którzy wykonują powtarzalne ruchy obciążające bark. Szczególnie narażeni na problemy z LHBT są sportowcy uprawiający dyscypliny wymagające intensywnego wykorzystania siły ramienia oraz ruchów nad głową.

Do grupy największego ryzyka w kontekście patologii LHBT należą:

• Siatkarze i tenisiści – wykonujący powtarzalne, dynamiczne ruchy nad głową, które prowadzą do przeciążeń LHBT.
• Osoby uprawiające armwrestling (siłowanie na rękę) – doświadczające ekstremalnych obciążeń ścięgna podczas siłowych pojedynków.
• Pingpongiści – ze względu na częste i dynamiczne rotacje ramienia, które mogą prowadzić do mikrourazów LHBT.
• Golfiści – narażeni na przeciążenia wynikające z powtarzalnych ruchów skrętnych ramienia.
• Osoby wykonujące prace fizyczne – takie jak malarze, mechanicy czy ogrodnicy, których czynności często wymagają długotrwałego utrzymywania rąk w górze.

Objawy mogą rozwijać się stopniowo lub występować nagle po gwałtownym przeciążeniu. Najbardziej charakterystyczne objawy uszkodzenia LHBT to:

• Ból w przedniej części ramienia – nasilający się podczas aktywności fizycznej, szczególnie przy podnoszeniu ramienia ponad głowę.
• Ograniczenie ruchomości – trudności z wykonywaniem pełnego zakresu ruchu, zwłaszcza przy ruchach odwodzenia i rotacji.
• Uczucie przeskakiwania lub trzasków – wynikające z niestabilności ścięgna w bruździe międzyguzkowej.
• Osłabienie siły chwytu – szczególnie zauważalne podczas czynności wymagających mocnego uchwytu, jak podnoszenie ciężkich przedmiotów.
• Miejscowa tkliwość przy badaniu palpacyjnym – bolesność przy ucisku w obrębie bruzdy międzyguzkowej kości ramiennej.

W zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się również objawy wskazujące na uszkodzenie współistniejących struktur, takich jak stożek rotatorów, co może prowadzić do dalszego osłabienia funkcji barku.

Jak wygląda i przebiega prawidłowa diagnostyka patologii LHBT? 

Prawidłowa diagnostyka patologii ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia (LHBT) jest kluczowa dla wdrożenia skutecznego leczenia i zapobiegania dalszym uszkodzeniom. Proces diagnostyczny obejmuje dokładną ocenę stabilności ścięgna, identyfikację ewentualnych uszkodzeń oraz ocenę jego relacji z otaczającymi strukturami stawu ramiennego.

Podstawowe metody diagnostyczne uszkodzeń LHBT

Diagnostyka LHBT rozpoczyna się od analizy objawów zgłaszanych przez pacjenta, takich jak ból w przedniej części ramienia czy ograniczenie ruchomości. Następnie lekarz przeprowadza testy kliniczne oraz badania obrazowe, które pozwalają na dokładne określenie rodzaju i stopnia uszkodzenia.

1. Badanie ultrasonograficzne (USG)

USG ortopedyczne jest pierwszą, nieinwazyjną metodą diagnostyczną, która pozwala na ocenę ścięgna LHBT w jego przebiegu pozastawowym. Dzięki tej technice można:

• zidentyfikować stan zapalny i pogrubienie ścięgna,
• ocenić ewentualne uszkodzenia strukturalne,
• wykryć niestabilność ścięgna w bruździe międzyguzkowej,
• śledzić dynamikę ruchu ścięgna w czasie rzeczywistym podczas wykonywania określonych ruchów ramienia.

2. Rezonans magnetyczny (MRI) z podaniem kontrastu

Rezonans magnetyczny stanowi złoty standard w dokładnej ocenie struktur wewnątrzstawowych. Badanie z kontrastem (MR-artrografia) pozwala na:

• precyzyjną ocenę przyczepu ścięgna do panewki stawu,
• identyfikację mikrourazów i degeneracyjnych zmian wewnątrz ścięgna,
• wykrycie współistniejących uszkodzeń obrąbka stawowego lub stożka rotatorów,
• określenie stopnia ewentualnej niestabilności LHBT.

3. Testy kliniczne

W diagnostyce LHBT istotną rolę odgrywają także testy kliniczne, które pomagają ocenić funkcjonalność ścięgna i jego stabilność. Najczęściej stosowane to:

• 
  Test Speeda – wykonywany przy wyprostowanym łokciu i odwiedzeniu ramienia do 90°, polega na ocenie bólu w przedniej części barku podczas oporu na zgięcie ramienia.
• Test Gilchrysta – polega na unoszeniu ramienia do góry z oporem, w którym pacjent może odczuwać ból w przedniej części barku związany z patologią LHBT.

Przebieg diagnostyki patologii LHBT

W przypadku łagodnych, początkowych objawów, diagnostyka może ograniczyć się do badania ultrasonograficznego oraz testów klinicznych, co pozwala na podjęcie decyzji o leczeniu zachowawczym. Natomiast przy silniejszych dolegliwościach bólowych, podejrzeniu poważniejszych uszkodzeń lub braku poprawy po leczeniu zachowawczym, konieczne jest wykonanie badania MRI z kontrastem.

Podsumowując, skuteczna diagnostyka patologii LHBT wymaga kompleksowego podejścia, łączącego dokładny wywiad, badanie fizykalne oraz nowoczesne techniki obrazowania, co pozwala na precyzyjne określenie charakteru uszkodzenia i dobranie optymalnej metody leczenia.

Ogólne podejście do leczenia uszkodzeń LHBT i jego cele

Leczenie patologii ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia (LHBT) powinno być indywidualnie dostosowane do specyfiki anatomicznej, stopnia uszkodzenia, częstotliwości występowania objawów oraz poziomu aktywności pacjenta. Nie każde uszkodzenie wymaga interwencji chirurgicznej – w wielu przypadkach możliwe jest skuteczne leczenie zachowawcze, szczególnie gdy dotyczy ręki niedominującej – najczęściej lewej. Pacjenci są w stanie dostosować się do istniejących dolegliwości i funkcjonować na co dzień, doświadczając objawów sporadycznie. W takich przypadkach, gdy uszkodzenie jest niewielkie, a objawy występują rzadko, leczenie opiera się głównie na metodach zachowawczych mających na celu redukcję bólu oraz poprawę funkcji stawu. Dyskomfort i ból, które są głównymi problemami pacjentów, mogą być skutecznie kontrolowane za pomocą odpowiednich leków, rehabilitacji oraz zmian w stylu życia.

Jednak w przypadkach, gdy uszkodzenie dotyczy ręki dominującej lub objawy są nawracające i nasilają się, prowadząc do ograniczenia funkcji ramienia, konieczne może być rozważenie leczenia operacyjnego. Szczególnie w sytuacjach, gdy dochodzi do niestabilności ścięgna LHBT, a jego nieprawidłowe przemieszczanie się prowadzi do uszkodzenia sąsiadujących struktur, interwencja chirurgiczna staje się koniecznością w celu uniknięcia dalszych komplikacji.

Proces leczenia zazwyczaj rozpoczyna się od metod zachowawczych, takich jak stosowanie leków doustnych, przeciwzapalnych, iniekcji dostawowych czy fizjoterapii. Jeśli objawy ulegają wyciszeniu, pacjent może wrócić do normalnego funkcjonowania i cieszyć się aktywnością fizyczną bez konieczności interwencji chirurgicznej. Natomiast w sytuacji, gdy objawy nie ustępują lub są bardzo gwałtowne, np. pojawia się krwiak sugerujący poważniejsze uszkodzenie, niezbędne jest wykonanie szczegółowej diagnostyki, takiej jak rezonans magnetyczny, w celu dokładnej oceny stanu ścięgna i określenia dalszych kroków terapeutycznych.

Szczególnego podejścia wymaga leczenie sportowców oraz osób aktywnych fizycznie, dla których ścięgno LHBT odgrywa istotną rolę w realizacji codziennych obowiązków treningowych i osiąganiu wysokiej wydajności. Uszkodzenie tego ścięgna może znacząco wpłynąć na ich zdolność do uprawiania sportu i wykonywania intensywnych ruchów ramienia, dlatego proces leczenia powinien uwzględniać nie tylko eliminację bólu, ale również pełne przywrócenie funkcji i wytrzymałości.

Celem leczenia uszkodzeń LHBT jest przede wszystkim:

• zmniejszenie bólu i dyskomfortu,
• przywrócenie pełnej funkcji ramienia,
• zapobieganie dalszym uszkodzeniom i powikłaniom,
• zapewnienie długoterminowej stabilności i funkcjonalności stawu ramiennego.

Podsumowując, wybór metody leczenia patologii LHBT zależy od stopnia uszkodzenia ścięgna, intensywności objawów oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Skuteczne leczenie wymaga holistycznego podejścia, które obejmuje zarówno metody zachowawcze, jak i – w razie potrzeby, interwencję chirurgiczną, zapewniającą pacjentowi maksymalną sprawność i komfort życia.

Leczenie zachowawcze patologii LHBT

Leczenie zachowawcze patologii ścięgna głowy długiej bicepsa (LHBT) jest pierwszą linią terapii, szczególnie w przypadku łagodnych i umiarkowanych objawów. Celem takiego leczenia jest zmniejszenie bólu, poprawa funkcji ramienia oraz zapobieganie dalszemu pogłębianiu się uszkodzeń. Odpowiednio dobrane metody pozwalają pacjentowi na powrót do codziennych aktywności bez konieczności interwencji chirurgicznej.

Podstawą leczenia zachowawczego jest zastosowanie odpowiednich środków farmakologicznych, które pomagają w redukcji bólu i stanu zapalnego. Wśród najczęściej stosowanych metod znajdują się:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – takie jak ibuprofen, ketoprofen czy diklofenak, stosowane zarówno doustnie, jak i miejscowo w postaci żeli i maści; NLPZ pomagają w zmniejszeniu stanu zapalnego i bólu, pozwalając na poprawę funkcji stawu,
• iniekcje sterydowe – dostawowe podanie glikokortykosteroidów, które wykazują silne działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe; stosowane są w przypadku silnego bólu i stanu zapalnego, jednak ich długotrwałe stosowanie może prowadzić do osłabienia struktury ścięgna,
• terapie biologiczne (PRP – osocze bogatopłytkowe) – nowoczesna metoda leczenia wykorzystująca własne osocze pacjenta bogate w czynniki wzrostu, które wspomagają procesy regeneracyjne ścięgna; terapia PRP może być skuteczna w przyspieszaniu gojenia i poprawie struktury tkanki ścięgnistej,
• suplementacja kolagenu i preparaty wspomagające regenerację ścięgien – takie jak hydrolizowany kolagen, witamina C i glukozamina, które wspomagają odbudowę struktur kolagenowych ścięgna.

Jednym z absolutnie podstawowych i niezbędnych elementów leczenia zachowawczego patologii LHBT jest fizjoterapia, mająca na celu przywrócenie pełnej funkcji ramienia poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia i terapie manualne. O szczegółach mówimy w dalszej części artykułu, podobnie jak o trzecim elemencie leczenia zachowawczego, czyli profilaktyce i modyfikacji wzorców ruchowych.

Podsumowując, leczenie zachowawcze uszkodzeń LHBT jest kompleksowym procesem, który obejmuje farmakoterapię, rehabilitację oraz modyfikację stylu życia. Indywidualne podejście do pacjenta, oparte na odpowiednim doborze metod terapeutycznych, pozwala na skuteczną redukcję objawów i poprawę funkcji ramienia. Wczesne wdrożenie leczenia zachowawczego zwiększa szansę na uniknięcie interwencji chirurgicznej i pozwala na szybki powrót do codziennych aktywności oraz aktywności sportowej.

Leczenie operacyjne uszkodzeń LHBT

Leczenie operacyjne jest rozważane w przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych rezultatów lub gdy uszkodzenie ścięgna jest na tyle poważne, że prowadzi do znacznego ograniczenia funkcji ramienia. Operacja może być konieczna szczególnie u pacjentów, którzy doświadczają przewlekłego bólu, częstych nawrotów, niestabilności ścięgna lub istotnego pogorszenia jakości życia.

Wskazania do leczenia operacyjnego ścięgna LHBT

Najważniejsze wskazania do przeprowadzenia operacji:

• przewlekłe, nasilające się dolegliwości bólowe, które nie ustępują mimo leczenia zachowawczego,
• znaczne ograniczenie ruchomości ramienia, utrudniające codzienne funkcjonowanie,
• niestabilność ścięgna prowadząca do jego przemieszczania się i konfliktu z sąsiadującymi strukturami,
• całkowite lub częściowe zerwanie ścięgna z towarzyszącymi uszkodzeniami stożka rotatorów,
• wysokie wymagania funkcjonalne pacjenta (np. zawodowi sportowcy, osoby wykonujące pracę fizyczną).

Techniki operacyjne stosowane współcześnie w leczeniu patologii LHBT

W leczeniu operacyjnym uszkodzeń LHBT stosuje się głównie dwie techniki chirurgiczne:

Tenodeza LHBT:

• Polega na przeniesieniu przyczepu ścięgna poniżej stawu ramiennego i jego mocowaniu do kości ramiennej w nowym miejscu (np. w bruździe międzyguzkowej lub niżej na kości ramiennej).
• Zabieg ten pozwala na zachowanie części funkcji ścięgna i zapobieganie dalszym uszkodzeniom w stawie ramiennym.
• Jest zalecany szczególnie u osób aktywnych fizycznie, które chcą zachować pełną siłę i stabilność ramienia.
• Możliwe metody mocowania to użycie śrub interferencyjnych, kotwic kostnych lub szwów przelotowych.
  

Tenotomia LHBT:

• Polega na całkowitym przecięciu ścięgna, co powoduje jego retrakcję i naturalne przemieszczenie się w kierunku ramienia.
• Ta metoda eliminuje ból i objawy zapalne, jednak może prowadzić do deformacji kosmetycznej ramienia tzw. „ramienia papieskiego” (Popeye sign), wynikającej z retrakcji mięśnia.
• Zalecana jest głównie u pacjentów starszych, mniej aktywnych, dla których estetyka ramienia nie jest priorytetem.

Zabiegi te są zazwyczaj wykonywane techniką artroskopową, co pozwala na minimalnie inwazyjne podejście do struktur stawu ramiennego. Artroskopia umożliwia dokładne zbadanie wnętrza stawu, ocenę uszkodzeń współistniejących (np. uszkodzenia stożka rotatorów) oraz precyzyjne wykonanie procedury.

Operacja trwa zazwyczaj około 60–90 minut i jest przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym lub regionalnym. Po zabiegu stosuje się czasową stabilizację kończyny w ortezie, a następnie rozpoczyna się proces rehabilitacji.

Możliwe powikłania i komplikacje w leczeniu patologii LHBT

Leczenie patologii ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia (LHBT), zarówno operacyjne, jak i zachowawcze, niesie ze sobą ryzyko powikłań. Powikłania mogą wynikać z błędów w diagnozie, nieprawidłowo dobranej terapii oraz zaniechania leczenia lub jego zbyt późnego wdrożenia. Skutki takich nieprawidłowości mogą prowadzić do trwałego upośledzenia funkcji ramienia i znacznego pogorszenia jakości życia pacjenta.

Powikłania leczenia operacyjnego LHBT

Jak każda procedura chirurgiczna, leczenie operacyjne LHBT wiąże się z pewnym ryzykiem, w tym:

• Utrata siły mięśniowej – szczególnie po tenotomii, co może prowadzić do osłabienia funkcji ramienia.
• Przewlekłe dolegliwości bólowe – związane z niewłaściwym gojeniem się ścięgna lub współistniejącymi uszkodzeniami.
• Infekcje miejsca operowanego – mogące prowadzić do konieczności dalszej interwencji chirurgicznej.
• Niestabilność pooperacyjna – nieprawidłowe przeprowadzenie tenodezy może skutkować przemieszczeniem ścięgna i ponownymi epizodami bólowymi.
• Uszkodzenie sąsiadujących struktur – takich jak obrąbek stawowy lub stożek rotatorów,
• Defekt estetyczny ramienia – tzw. „ramię papieskie” (Popeye sign) po tenotomii, będący wynikiem retrakcji ścięgna.

Powikłania wynikające z błędów w doborze metody leczenia patologii LHBT i nieprawidłowej diagnozy

Nieprawidłowa diagnoza lub niewłaściwie dobrane metody leczenia mogą prowadzić do niepełnego rozwiązania problemu i dalszej degeneracji ścięgna. Skutki takich błędów obejmują:

• Niepełne leczenie uszkodzenia – błędna ocena stanu ścięgna może skutkować przewlekłym bólem i dalszym osłabieniem jego struktury.
• Nadmierna interwencja chirurgiczna – niepotrzebne zabiegi operacyjne mogą prowadzić do nieodwracalnych zmian w funkcji ramienia.
• Ograniczenie ruchomości – wynikające z niewłaściwie przeprowadzonej rehabilitacji lub błędów technicznych podczas operacji.
• Powikłania infekcyjne – każda operacja niesie ryzyko infekcji, która może wymagać długotrwałego leczenia antybiotykami.
• Bliznowacenie i przykurcze – które mogą ograniczać zakres ruchu i prowadzić do dalszych problemów funkcjonalnych.

Powikłania wynikające z zaniechania leczenia ścięgna LHBT lub jego opóźnienia

Zaniechanie leczenia uszkodzenia LHBT lub jego zbyt późne rozpoczęcie może prowadzić do przewlekłego bólu i postępującej degeneracji struktur ramienia. Najczęstsze powikłania związane z brakiem leczenia to:

• Postępująca degeneracja ścięgna – może prowadzić do całkowitego zerwania.
• Ograniczenie ruchomości – wynikające z narastającej sztywności stawu ramiennego.
• Utrata siły mięśniowej – z powodu osłabienia i atrofii mięśni barku i przedramienia.
• Zwiększone ryzyko wtórnych urazów – uszkodzone LHBT może wpływać na inne struktury barku, powodując ich przeciążenie.
• Zanik mięśniowy i trwała dysfunkcja – związane z przewlekłym bólem i nieużywaniem kończyny.
• Wpływ na jakość życia – ograniczenia ruchowe mogą prowadzić do problemów w codziennym funkcjonowaniu, zawodowych oraz psychologicznych, takich jak frustracja i depresja.

Minimalizacja ryzyka powikłań związanych z uszkodzeniami LHBT

W celu ograniczenia ryzyka powikłań związanych z leczeniem patologii LHBT, kluczowe znaczenie mają:

• Wczesna i dokładna diagnoza – zastosowanie nowoczesnych technik obrazowania, takich jak USG i rezonans magnetyczny (MRI) z kontrastem,
• Indywidualizacja leczenia – dobór metody terapeutycznej do stopnia uszkodzenia, wieku pacjenta oraz jego stylu życia,
• Prawidłowo przeprowadzona rehabilitacja – właściwie dobrane ćwiczenia wzmacniające i stabilizujące,
• Regularne kontrole i monitorowanie postępów leczenia,
• Opieka doświadczonego specjalisty, który posiada wiedzę i doświadczenie w leczeniu schorzeń barku.

Podsumowując, powikłania związane z leczeniem patologii LHBT mogą wynikać zarówno z nieprawidłowego postępowania diagnostycznego i terapeutycznego, jak i z zaniedbania leczenia lub jego opóźnienia. Świadomość możliwych zagrożeń oraz odpowiednie podejście do terapii pozwalają na skuteczne przywrócenie funkcji ramienia i ograniczenie ryzyka dalszych komplikacji.

Wybór odpowiedniej metody leczenia, staranna rehabilitacja i ścisła współpraca z lekarzem specjalistą stanowią klucz do skutecznego powrotu do pełnej sprawności.

Rehabilitacja, fizjoterapia i powrót do sprawności po uszkodzeniach LHBT

Fizjoterapia odgrywa kluczową rolę w leczeniu patologii ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia (LHBT), zarówno jako element leczenia zachowawczego, jak i jako nieodzowny etap rehabilitacji pooperacyjnej. Odpowiednio dobrane metody terapeutyczne pomagają w przywróceniu pełnej funkcji ramienia, zmniejszeniu bólu oraz zapobieganiu nawrotom dolegliwości. Fizjoterapia ma również istotne znaczenie profilaktyczne, pozwalając na wzmocnienie struktur barku oraz poprawę ergonomii codziennych czynności.

Fizjoterapia jako element leczenia zachowawczego patologii LHBT

Fizjoterapia koncentruje się na przywróceniu funkcji ramienia poprzez stopniowe wzmacnianie mięśni oraz poprawę elastyczności i stabilności stawu. Program rehabilitacyjny z fizjoterapeutą obejmuje:

• Ćwiczenia wzmacniające – poprawiają siłę mięśni stabilizujących bark, zwłaszcza stożka rotatorów, co zmniejsza obciążenie ścięgna LHBT.
• Ćwiczenia rozciągające – zwiększają zakres ruchu, poprawiają elastyczność tkanek i zmniejszają napięcie struktur mięśniowych wokół barku.
• Trening propriocepcji – ćwiczenia sensoryczne poprawiające koordynację i kontrolę ruchu ramienia, co jest szczególnie istotne w prewencji urazów.
• Terapia manualna – mobilizacje stawu ramiennego oraz masaże poprawiające krążenie i zmniejszające napięcie mięśniowe.
• Kinesiotaping – aplikacja specjalnych taśm wspomagających stabilizację stawu, zmniejszających dolegliwości bólowe i wspomagających propriocepcję.

Regularna fizjoterapia zachowawcza może pomóc uniknąć leczenia operacyjnego poprzez poprawę funkcji ramienia i redukcję objawów bólowych. Fizjoterapia LHBT pełni również funkcję profilaktyczną, której celem jest zapobieganie ponownym urazom oraz poprawa funkcji barku u osób narażonych na przeciążenia (sportowcy, osoby wykonujące prace fizyczne). W tym zakresie pomocne i wskazane są:

• Analiza wzorców ruchowych i modyfikacja ergonomii pracy – dostosowanie wysokości biurka, ustawienia krzesła i pozycji podczas codziennych czynności.
• Unikanie powtarzalnych ruchów obciążających bark – szczególnie tych wykonywanych ponad głową.
• Stopniowy powrót do aktywności fizycznej – unikanie gwałtownych ruchów, zwiększanie intensywności ćwiczeń zgodnie z zaleceniami fizjoterapeuty.
• Stosowanie przerw w pracy fizycznej – regularne rozciąganie i rozgrzewka przed wykonywaniem powtarzalnych czynności.

Fizykoterapia uszkodzeń LHBT

Jako uzupełnienie terapii zachowawczej często stosuje się zabiegi fizykoterapeutyczne, które wspierają proces leczenia. Najczęściej stosowane są: 

• Ultradźwięki – redukcja bólu i poprawa krążenia w obszarze ścięgna.
• Laseroterapia – działanie przeciwzapalne i regeneracyjne na tkankę ścięgnistą.
• Terapia falą uderzeniową (ESWT) – stymulacja procesów gojenia poprzez wywołanie mikrourazów i poprawę metabolizmu komórkowego.
• Krioterapia – stosowanie zimna w celu zmniejszenia obrzęku i bólu po wysiłku.

Modyfikacja aktywności ruchowej i ergonomia pracy a patologie LHBT – profilaktyka

W celu uniknięcia nawrotów  i dalszego pogłębiania się patologii, niezbędna jest analiza i korekta codziennych nawyków ruchowych oraz dostosowanie aktywności fizycznej. W tym celu zaleca się:

• Unikanie powtarzalnych ruchów obciążających bark – w szczególności tych wykonywanych ponad głową.
• Zmiana ergonomii pracy – dostosowanie wysokości biurka, ustawienia krzesła i pozycji podczas pracy w celu zmniejszenia przeciążeń barku.
• Stopniowy powrót do aktywności fizycznej – unikanie gwałtownych ruchów i zwiększanie intensywności ćwiczeń zgodnie z zaleceniami fizjoterapeuty.
• Stosowanie przerw w pracy fizycznej i odpowiedniego rozgrzewania mięśni przed wysiłkiem, aby zminimalizować ryzyko przeciążeń.

Rehabilitacja pooperacyjna po uszkodzeniach LHBT

Proces rekonwalescencji po leczeniu operacyjnym LHBT jest podzielony na kilka etapów i wymaga stopniowego zwiększania intensywności ćwiczeń, aby uniknąć przeciążenia operowanego obszaru.

Faza wczesna (0–6 tygodni):

• ograniczenie aktywności i unikanie ruchów obciążających bark,
• stopniowe wprowadzanie ćwiczeń zakresu ruchu pod kontrolą fizjoterapeuty,
• terapia przeciwbólowa i przeciwobrzękowa,
• zastosowanie ortezy stabilizującej ramię.

Faza pośrednia (6–12 tygodni):

• ćwiczenia wzmacniające mięśnie stożka rotatorów i stabilizatory łopatki,
• stopniowy powrót do codziennych czynności,
• praca nad przywróceniem pełnego zakresu ruchu i poprawą stabilizacji ramienia.

Faza późna (po 12 tygodniach):

• ćwiczenia funkcjonalne dostosowane do specyficznych potrzeb pacjenta (np. aktywności zawodowej lub sportowej),
• pełny powrót do aktywności sportowej i zawodowej,
• prewencja nawrotów poprzez kontynuację ćwiczeń wzmacniających i stabilizujących.

Pełny powrót do pełnej sprawności po zabiegu może trwać od 3 do 6 miesięcy, w zależności od rodzaju zabiegu i zaangażowania pacjenta w proces rehabilitacji.

Fizjoterapia i rehabilitacja są nieodzownym elementem leczenia uszkodzeń i patologii LHBT, obejmującym zarówno terapię zachowawczą, jak i proces rekonwalescencji pooperacyjnej. Regularne stosowanie odpowiednich ćwiczeń, terapii manualnej oraz zabiegów fizykoterapeutycznych nie tylko przyspiesza powrót do sprawności, ale także działa profilaktycznie, zapobiegając ponownym uszkodzeniom i utrwalaniu nieprawidłowych wzorców ruchowych. Właściwie prowadzona rehabilitacja umożliwia pacjentom odzyskanie pełnej funkcjonalności ramienia oraz powrót do aktywności zawodowej i sportowej.

Patologie i uszkodzenia LHBT – podsumowanie

Patologie ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia (LHBT) mogą prowadzić do bólu, ograniczenia ruchomości oraz pogorszenia funkcji kończyny górnej. Wczesna diagnostyka oraz odpowiednio dobrane leczenie pozwalają na poprawę funkcji ramienia i ograniczenie dolegliwości bólowych.

Leczenie zachowawcze obejmuje metody farmakologiczne, fizjoterapię oraz modyfikację aktywności ruchowej. W przypadkach przewlekłych lub poważnych uszkodzeń może być konieczne leczenie operacyjne, którego celem jest stabilizacja lub usunięcie ścięgna w sposób dostosowany do potrzeb pacjenta. Fizjoterapia odgrywa kluczową rolę zarówno w leczeniu zachowawczym, jak i pooperacyjnym, umożliwiając powrót do sprawności oraz zapobieganie nawrotom dolegliwości.

Diagnozowanie i leczenie problemów LHBT wymaga interdyscyplinarnego podejścia, które łączy wiedzę ortopedyczną i fizjoterapeutyczną. Dr Maciej Miszczak oraz zespół Grupy Lekarskiej Form oferują konsultacje oraz kompleksowe podejście do diagnostyki i leczenia schorzeń barku, w tym patologii LHBT.