Ortopedia jest dziedziną niezwykłą, owiana mgłą podziwu i estymy. Bierze się to zapewne z faktu, że w przypadku nawet najdrobniejszych uszkodzeń naszego ciała – złamań, zwichnięć czy nadwyrężeń – ortopeda jest lekarzem, który niesie nam pomoc. Najprostsza odpowiedź na pytanie – “co robi i kto to jest ortopeda?” jest odwrotnie proporcjonalna do rozległości tej specjalizacji i wielości chorób, którymi się zajmuje.
Ortopeda to lekarz specjalista, który zajmuje się leczeniem urazów stawów i złamań kości oraz dolegliwości związanych ze kręgosłupem i całym układem kostno-mięśniowym nazywanym narządem ruchu. Wszystko wydaje się jasne i proste. Jeśli jednak uświadomimy sobie, że narząd ruch nie jest jedną, konkretną częścią, kończyną czy nawet okolicą, ale szeroko rozumianym, niezwykle złożonym i skomplikowanym układem, w którego skład wchodzą: szkielet kostny, układ więzadłowo-stawowy, mięśniowy oraz powiązane z nim nerwy, naczynia i pozostałe tkanki – określenie zakresu ortopedii i tego co leczy ortopeda przestaje być proste.
W naszym artykule postaramy się przekazać jak najwięcej informacji na temat ortopedii, spróbujemy opisać i wyjaśnić czym dokładnie zajmuje się lekarz ortopeda, jakie dolegliwości i schorzenia diagnozuje oraz leczy, co bada i kiedy należy się bezwzględnie udać na konsultację ortopedyczną. Zapraszamy do lektury.
Kim jest lekarz ortopeda? Czym się zajmuje i co leczy ortopeda?
Ortopeda – kto to tak naprawdę jest? To lekarz specjalista, chirurg w dziedzinie ortopedii będącej jedną z najważniejszych specjalizacji lekarskich. Wymaga od lekarza ogromnej wiedzy dotyczącej budowy anatomicznej człowieka, szczególnie szkieletu i struktur kostnych, fizjologii ruchu, biomechaniki oraz patofizjologii. Specjalizacja ortopedyczna trwa aż 6 lat od momentu ukończenia studiów lekarskich. Ortopeda skupia się na diagnostyce, leczeniu zachowawczym i operacyjnym wszelkiego rodzaju schorzeń, zmian zwyrodnieniowych, dysplazji, wad wrodzonych lub nabytych, a także zapaleń, zakażeń, infekcji, nowotworów oraz urazów, deformacji i zmian pourazowych narządu ruchu – czyli kości, stawów, mięśni szkieletowych, stawów, więzadeł, nerwów i naczyń.
Zakres ortopedii dodatkowo poszerza leczenie chorób o charakterze metabolicznym, genetycznym, wad postawy oraz wszelkich chorób wywołanych zaniedbaniami w trybie życia, spowodowanych niekorzystnymi czynnikami cywilizacyjnymi, zawodowymi lub schorzeń związanych z amatorskim i wyczynowym uprawianiem sportu.
Ortopedia a wiek pacjenta
Pacjenci wymagają konsultacji ortopedycznej w każdym wieku. Specjalista ortopeda zajmuje się schorzeniami dotykającymi człowieka w ciągu całego jego życia – od wad genetycznych w okresie niemowlęcym poprzez zaburzenia rozwojowe aż do nabytych patologii układu ruchu i schorzeń rozwijających się wraz z postępem wieku. Na każdym etapie życia człowieka ortopeda jest specjalistą niezbędnym:
- u noworodków ortopeda sprawdza wszystkie narządy ruchu i wykonuje USG stawów biodrowych,
- u dzieci starszych sprawdza postawę dziecka, rozwój mięśni i stawów, wyklucza ewentualne choroby narządów ruchu okresu dojrzewania,
- młodzi aktywni sportowo pacjenci zgłaszają się do ortopedy z powodu urazów i przeciążeń narządów ruchu oraz kontuzji sportowych,
- pacjenci wykonujący pracę biurową lub fizyczną odwiedzają ortopedę w związku z chorobami kręgosłupa czy stawów,
- osoby starsze potrzebują porady ortopedy głównie z powodu dolegliwości związanych ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów.
Ortopeda i traumatolog - czym się różnią?
Specjalizacje ortopedyczne
Tak jak skomplikowany, różnorodny i rozbudowany jest narząd ruchu człowieka – tak szeroki jest zakres ortopedii. Dobry lekarz ortopeda oczywiście posiada odpowiednią wiedzę ogólną dotyczącą całego układu ruchu ale ortopedia to dziedzina wąskich specjalizacji. Już podział na ortopedów i traumatologów pokazuje, że czym innym jest leczenie zachowawcze i diagnostyka a czym innym leczenie operacyjne i zabiegowe. Kolejny podział dotyczy charakteru urazów i schorzeń oraz grup wiekowych pacjentów. W ramach tych specjalizacji możemy korzystać z wiedzy i doświadczenia:
- ortopedy sportowego, który zajmuje się uszkodzeniami ciała powstałymi w wyniku uprawiania sportu i aktywności rekreacyjnej, profilaktyką, badaniami sportowymi, rehabilitacją oraz odnową. W Form takim specjalistą jest dr Paweł Adamczyk,
- ortopedy dziecięcego, czyli specjalisty od diagnozowania i leczenia najmłodszych pacjentów, który przeprowadza badania i testy funkcjonalne, rozpoznaje wady wrodzone noworodków i nabyte wady postawy dzieci,
- ortopedy transplantologa, czyli specjalisty od przeszczepów, alloplastyki i protezoplastyki. W Form takim specjalistą jest dr Michał Szyszka.
Najbardziej rozpowszechnionym podziałem specjalizacyjnym wśród ortopedów jest z całą pewnością ten, który wynika z koncentracji specjalistycznej na poszczególnych okolicach narządu ruchu. Głowa z twarzoczaszką jest wyłączona z kompetencji ortopedycznych – to domena neurochirurgii.
Zaczynając od góry układu ruchu mamy specjalizacje ortopedyczną barku, łokcia, ręki i nadgarstka, biodra, kolana, stawu skokowego i stopy oraz ortopedów kręgosłupa – odcinka piersiowego i odcinka lędźwiowego. Odcinek szyjny kręgosłupa również jest zarezerwowany dla neurochirurgów. Tak wąska specjalizacja pozwala ortopedom rzeczywiście posiąść pełnię wiedzy dotyczącej danej okolicy i do maksimum rozwijać sprawność i doświadczenia operacyjne.
Kiedy należy umówić się do ortopedy?
Najczęstszymi i najbardziej oczywistymi objawami wskazującymi na konieczność wizyty u ortopedy są dolegliwości objawiające się bólem, obrzękami, osłabieniem siły mięśniowej, ograniczeniami ruchomość kończyn i stawów. Wszelkie poważniejsze urazy mechaniczne narządu ruchu czyli złamania kości, zwichnięcia stawów, stłuczenia, przeciążenia są także powodem do natychmiastowej wizyty u ortopedy. Wreszcie schorzenia przewlekłe i wrodzone takie jak np. haluksy, wady postawy, skrzywienia kręgosłupa wymagają konsultacji ortopedycznej.
Oto najważniejsze ogólne objawy nieprawidłowości ortopedycznych:
- sztywność, drętwienie i mrowienie palców lub całych kończyn
- osłabienie siły mięśniowej,
- obrzęki stawów,
- zniekształcenia kości
- przykurcze
- zgrubienia i bolesności ścięgien
- problem z utrzymaniem przedmiotów w dłoni,
- zauważalne odchylenia palców stopy i towarzyszący temu dyskomfort podczas chodzenia,
- wygięcie kręgosłupa na bok w części piersiowej,
- długotrwałe bóle mięśni, stawów, kończyn, kości i kręgosłupa o nieznanej przyczynie,
- ograniczenia zakresu ruchomością kończyn bądź stawów, przeskakiwanie, zablokowanie, trzaski w stawach
Co leczy ortopeda?
Dolegliwości ortopedyczne – czyli te, które dotykają narząd ruchu, można podzielić na kilka zasadniczych grupy:
- wady wrodzone – np. kręcz szyjny, stopa końsko-szpotawa, kolano przygięte;
- choroby zwyrodnieniowe – np. choroba zwyrodnieniowa stawów, guzki Heberdena, guzki Boucharda, choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego, choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa;
- urazy i kontuzje – czyli złamania kości, zwichnięcia i skręcenia stawu;
- choroby zapalne stawów – np. reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa, gorączka reumatyczna, młodzieńcze zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, młodzieńcze reumatoidalne zapalenie stawów;
- choroby metaboliczne kości – np. osteoporoza, osteomalacja;
- choroby nowotworowe wywodzące się z tkanki kostnej (kostniaki), chrzęstnej (chrzęstniaki), włóknistej (włókniaki) oraz wyrośla chrzęstno-kostne i guzy osteolityczne;
- artropatie czyli choroby stawów wywołane czynnikami zakaźnymi, np. ropne zapalenie stawów wywołane przez gronkowce, pneumokoki, paciorkowce, meningokoki, gruźlicze zapalenie stawów;
- wady postawy – kifoza, lordoza, skolioza;
- uszkodzenia nerwów obwodowych czyli neuropatie – np. rwa kulszowa, zespół cieśni nadgarstka, zespół Rotha, neuropatia strzałkowa;
- choroby nerwowo-mięśniowe – np. mózgowe porażenie dziecięce, przepuklina oponowo-rdzeniowa.
Najważniejsze choroby ortopedyczne
Zakres ortopedii jest bardzo szeroki. Widać też, że ortopedia niejednokrotnie łączy się z innymi specjalizacjami – przede wszystkim dotyczącymi neurologii i neurochirurgii ale także chirurgii naczyniowej, kardiochirurgii, chirurgii ogólnej. Dlatego też lista konkretnych chorób, które diagnozuje i leczy ortopeda, jest niezwykle długa i rozbudowana. Wymienimy najważniejsze z nich:
- złamania, skręcenia, stłuczenia i zwichnięcia kończyn,
- choroby zapalne kości i staw
- rozwojowa dysplazja stawów biodrowych
- dyskopatie,
- skolioza,
- płaskostopie,
- kolana koślawe,
- paluch koślawy
- zespół cieśni nadgarstka
- choroba Scheuermanna
- przykurcz Dupuytrena
- choroba Olliera
- łokieć tenisisty,
- choroba Kienbocka;
- awitaminoza;
- reumatyzm;
- gruźlica;
- wrodzona stopa końsko-szpotawa;
- zespół Kippla-Feila;
- rozszczep kręgosłupa;
- boczne skrzywienia kręgosłupa,
- skolioza,
- plecy okrągłe i plecy wklęsłe
- stopa płaska
- zerwanie ścięgna Achillesa
- entezopatia
- choroba Quervaina
- zespół kanału de Guyona
- zespół górnego otworu klatki piersiowej
Najważniejsze metody leczenia ortopedycznego
Tak jak rozległa jest dziedzina ortopedii i liczne choroby ortopedyczne, tak bogaty jest wachlarz dostępnych metod leczenia i terapii. Specjalista ortopeda ma do dyspozycji:
- leczenie farmakologiczne – którego ogromne znaczenie w ortopedii wynika z występujących dolegliwości bólowych towarzyszących chorobom narządu ruchu,
- leczenie zachowawcze – czyli wszelkie formy unieruchamiania i stabilizacji,
- leczenie operacyjne – obejmujące cały zestaw zabiegów operacyjnych inwazyjnych i małoinwazyjnych np. stabilizacje złamań, wstawianie endoprotez stawów, rekonstrukcje więzadeł, usuwanie guzów tkanki kostnej, przeszczepy,
- fizjoterapię – złożoną z różnego rodzaju ćwiczeń dobranych indywidualnie do schorzenia, stanu i wieku pacjenta, a także terapie manualne, zastosowanie prądów, ultradźwięków, laseroterapii, magnetoterapii, krioterapii, elektroterapii oraz kinesiotapingu.
Jak wygląda wizyta u ortopedy?
Najważniejsze diagnostyczne badania ortopedyczne
Specjalista ortopeda może zlecić szereg badań diagnostycznych i obrazowych, dzięki którym będzie mógł postawić lub potwierdzić diagnozę. Badania ortopedyczne to przede wszystkim:
- RTG – rentgen wybranej części ciała,
- USG – ultrasonografia,
- tomografia komputerowa,
- rezonans magnetyczny.
W przypadku bardziej dogłębnej diagnostyki, ortopeda korzystaj z takich badań jak artroskopia, artrografia i densytometria – czyli pomiar gęstości kośćca. Zlecane są także badania płynów i krwi jeśli są takie wskazania.
Jak wybrać dobrego ortopedę?
Ortopedia jest specjalizacją, w której liczy się bardzo wiele aspektów. Z pewnością można do nich zaliczyć doświadczenie praktyczne – zabiegowe i operacyjne. To jedna z tych dziedzin medycyny gdzie ilość przechodzi w jakość. Ortopeda, który styka się z różnorodnością przypadków będzie zawsze dobrym wyborem. Udział w szkoleniach, doskonalenie zawodowe i kontakty ze specjalistami i klinikami zagranicznymi jest niebagatelnym czynnikiem rozwijającym wiedzę i doświadczenia zabiegowe. Ortopedzi, którzy pracują w zespołach lekarskich o zróżnicowanych kompetencjach również będą mieli szersze doświadczenia przydatne w skutecznym leczeniu i trafnej diagnostyce. Skupienie się lekarza na jednej okolicy daje mu również okazję do zgłębienia i dokładnego poznania określonych chorób, ich etiologii i skutecznych sposobów leczenia. W Form bardzo mocno wspieramy naszych lekarzy aby wszystkie wymienione aktywności i doświadczenia mogły jak najpełniej wspierać ich umiejętności i wiedzę.
Lekarze ortopedzi w FORM
W dziedzinie ortopedii w Form skupiamy się na precyzyjnych badaniach i właściwym ich opisie, na jak najtrafniejszym diagnozowaniu, na dodatkowych konsultacjach w ramach zespołów specjalistycznych i uzupełniających się zespołów ortopedyczno-terapeutycznych – jak np. zespół chirurgii ręki, nadgarstka i dłoni dr Macieja Klicha.
Ortopedia w Form to także nowoczesna alloplastyka i protezoplastyka, w której specjalizuje się dr Michał Szyszka, oraz ortopedia urazowa na tle sportowym u dr Pawła Adamczyka. Oprócz tego transplantologia, zaawansowane leczenie operacyjne chorób i dolegliwości ortopedycznych i ortopedyczno-neurochirurgicznych, ścisłe połączenie leczenia inwazyjnego z fizjoterapią i farmakologią w ramach Holistycznych Pakietów Form i wreszcie ścisła współpraca specjalistów ortopedów z rehabilitantami w celu zaplanowania i prowadzenia spójnego, precyzyjnego i skutecznego leczenia zmierzającego do możliwie jak najszybszego powrotu pacjenta do pełni sił.
Zapraszamy do kontaktu z naszą recepcją i do umawiania wizyt online u naszych specjalistów ortopedów.
