Snowboard jest dyscypliną modną i sprawiającą wiele autentycznej frajdy. Przysłowiowy „banan na twarzy” jest nieodłącznym elementem tego sportu, który uprawiamy z jednakowym uwielbieniem – począwszy od najmłodszych a kończąc na osobach, które dobrze przekroczyły „pięćdziesiątkę”. Nieodłącznym elementem snowboardu są również kontuzje i urazy – zwłaszcza, gdy do uprawiania tej dyscypliny podchodzi się żywiołowo – o co nietrudno, gdyż sport ten sprzyja wyzwalaniu pozytywnej energii i przysłowiowej adrenaliny. Kontuzje u snowboardzistów nie są rzadkością – ilość upadków jest dwukrotnie wyższa niż u osób uprawiających klasyczne narciarstwo.
Jednym z możliwych urazów jest tak zwana „kostka snowboardzisty” – kontuzja z pozoru niewinna, a prowadząca potencjalnie do poważnych problemów, które zaczynają się już w momencie błędnego rozpoznania zaraz po jej doznaniu.
O sposobach diagnozowania i możliwych błędach wpływających na sposób oraz wynik leczenia, mówi dr Paweł Adamczyk – specjalista Form w dziedzinie ortopedii i traumatologii stopy, stawu skokowego oraz leczenia urazów sportowych.
Zapraszamy do lektury artykułu, który powstał na podstawie obszernego wywiadu z dr. Adamczykiem.
Co to jest „kostka snowboardzisty” i czym różni się od skręcenia?
Kostka snowboardzisty jest to złamanie wyrostka bocznego kości skokowej, które bardzo często jest przeoczone w pierwszym badaniu klinicznym bezpośrednio po urazie lub jest mylnie diagnozowane jako inny uraz – najczęściej jako skręcenie stawu skokowego. Rozpoznanie kostki snowboardzisty jest koronnym przykładem pokazującym jak ważna w ortopedii, zwłaszcza sportowej, jest prawidłowa diagnoza w oparciu o precyzyjny obraz skutków urazu pochodzący z odpowiednich badań. Na tej podstawie bowiem powstaje plan leczenia i podejmowane są decyzje dotyczące charakteru tego leczenia – z decyzją o ewentualnej konieczności przeprowadzenia operacji włącznie.
Jakie są przyczyny kostki snowboardzisty?
Przyczyny powstania tego urazu są zbliżone do tych, które powodują skręcenie stawu skokowego lub – do pewnego stopnia – złamanie trójkostkowe. Inne są co prawda siły i inny ich rozkład lub wektor, ale sam mechanizm jest bardzo podobny. Najczęściej uraz powstaje przy lądowaniu po wyskoku na proste stopy. Nazwa wzięła się od snowboardu, ponieważ jednym z jego nieodłącznych elementów są skoki i akrobacje, w wyniku których dochodzi do omawianego urazu.
Objawy kostki snowboardzisty
Bezpośrednio po urazie objawy są bardzo podobne do tych, które występują po skręceniu stawu skokowego. Stąd między innymi częste pomyłki diagnostyczne po rutynowym badaniu palpacyjnym w gabinecie. Jeżeli zbadamy pacjenta w nieco innym miejscu – centymetr lub półtora w dół, poniżej kostki bocznej, to pojawi się ból o innych właściwościach, charakterze i nasileniu. Dość szybko pojawi się obrzęk i krwiak w tkance podskórnej właśnie poniżej kostki bocznej utrudniając badanie palpacyjne. Oczywiście diagnozę postawioną na podstawie oględzin, wywiadu i badania klinicznego należy bezwzględnie zweryfikować badaniami obrazowymi.
Diagnostyka i błędy w prawidłowym rozpoznaniu kostki snowboardzisty
Podstawowym badaniem jest RTG w odpowiedniej projekcji. Przy niewielkich i nieprzemieszczonych uszkodzeniach, na pobieżnie wykonanych zdjęciach rentgenowskich tego urazu po prostu nie widać lub jest on uwidoczniony w bardzo ograniczonym stopniu. Sprzyja to przeoczeniu. Zwłaszcza, gdy nałoży się na to objawy niemal identyczne z tym, które występują przy skręceniu. W takich wątpliwych przypadkach współpraca ortopedy z radiologiem jest nieodzowna i bardzo pomocna. Jeśli tylko pojawi się cień wątpliwości należy wykonać pogłębione badania, czyli USG, rezonans bądź tomografię komputerową, które pomogą wykluczyć złamanie.
Jeśli stwierdzamy złamanie wyrostka bocznego kości skokowej to diagnoza taka zmienia dalsze postępowanie.
Jak należy leczyć uraz, jakim jest kostka snowboardzisty?
Przy dużym, odłamanym i przemieszczonym fragmencie, kostkę snowboardzisty należy leczyć operacyjnie. Podobnie jak w większości przemieszczonych złamań takie postępowanie zmniejsza ryzyko potencjalnych zmian wtórnych, z których wynika dalsze upośledzenie funkcji stawu, stopy i w rezultacie całej kończyny dolnej. Stan taki może wykluczyć pacjenta z uprawiania sportu oraz pogarsza ogólny komfort życia. Podobnie jak w przypadku innych kontuzji prowadzących do stanów przewlekłych – problem się pogłębia i rozszerza – z czasem wymaga coraz poważniejszych ingerencji operacyjnych oraz jest źródłem bólu.
Rehabilitacja i powrót do sprawności po urazie na snowboardzie
Powrót do sprawności po operacji kostki snowboardzisty jest uzależniony od zrostu kostnego – podobnie jak przy wszystkich operacjach złamań kości w obrębie stopy i stawu skokowego. Typowy okres od 6-8 tygodni, z unieruchomieniem i wyłączeniem możliwości obciążania kończyny, powinien doprowadzić do odzyskania podstawowej sprawności ogólnej. Kolejny etap to praca z fizjoterapeutami polegająca na usprawnieniu, zwiększaniu siły, zwiększaniu obciążeń, odbudowie funkcji i wzmacnianiu. Działania te prowadzone konsekwentnie powinny w ciągu 3-4 miesięcy doprowadzić do odzyskania pełnej sprawności.
