“Ruch jest w stanie zastąpić prawie każdy lek, ale wszystkie leki razem wzięte nie zastąpią ruchu”. To na wskroś współcześnie brzmiące zdanie pochodzi z XVI w. Jego autorstwo przypisuje się dr Janowi Oczko, lekarzowi i filozofowi — nadwornemu medykowi polskich królów — Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy. Jest to chyba jedna z pierwszych prób odpowiedzi na pytanie, czym jest fizjoterapia.
To, co uderza w tym historycznym przytoczeniu to fakt, że już ponad 400 lat temu istniała bardzo rozwinięta świadomość możliwości leczenia poprzez naturalne mobilizowanie ludzkiego ciała. W naszym artykule postaramy się wyjaśnić możliwie jak najwięcej aspektów tej rozległej i niezwykle ważnej dziedziny współczesnej medycyny, jaką jest fizjoterapia, a wszystko to z punktu widzenia skuteczności leczenia urazów narządu ruchu. Zapraszamy do lektury.
Czym zajmuje się fizjoterapia?
Fizjoterapia jest nauką medyczną i dziedziną medycyny. Jej głównymi zadaniami są utrzymywanie, rozwijanie i przywracanie utraconych zdolności ruchowych człowieka. Fizjoterapia polega na wykorzystywaniu w celach leczniczych naturalnego ruchu ludzkiego ciała oraz oddziaływania na nie innych naturalnych czynników fizycznych występujących w przyrodzie i otoczeniu.
Generalnie fizjoterapia może mieć bardzo różne cele i zastosowania medyczne oraz około-medyczne. Jest samodzielną, nieinwazyjną metodą leczenia wszelkich chorób i urazów – szczególnie narządu ruchu, ale także elementem wspomagającym i uzupełniającym leczenie operacyjne praktycznie na każdym z jego etapów. Jest również niezwykle skuteczną terapią w leczeniu bólu i wreszcie może być elementem profilaktyki – zapobiegać nawrotom schorzeń, pomagać w korekcji wad wrodzonych i w przygotowaniu sportowym. Nadrzędnym celem fizjoterapii jest zapewnianie fizycznego dobrostanu człowieka w całym okresie jego życia. W tym sensie fizjoterapia wspiera ogólnie rozumianą rehabilitację.
Sprawdź naszą ofertę w zakresie fizjoterapia Warszawa.
Co to jest rehabilitacja? Różnice między fizjoterapią a rehabilitacją
Rehabilitacja i fizjoterapia są pojęciami bardzo często używanymi wymiennie. Mylenie obu tych terminów jest jednak błędem i może prowadzić do tego, że w razie potrzeby zdrowotnej zgłosimy się nie do tego specjalisty, do którego powinniśmy się udać.
Przykładowo, pacjent po skomplikowanej operacji kręgosłupa w następstwie poważnego i traumatycznego wypadku komunikacyjnego, będzie wymagał konkretnych zabiegów fizjoterapeutycznych, ale także zajęć np. z psychologiem, które będą już elementem rehabilitacji po wypadku. Rehabilitacja jest zatem pojęciem znacznie szerszym niż fizjoterapia. Fizjoterapia będzie odpowiedzialna za powrót do zdrowia fizycznego poprzez konkretne zabiegi i ćwiczenia, rehabilitacja do dobrostanu ogólnego i powrotu do pełni funkcjonowania psychicznego, emocjonalnego oraz społecznego.
Odpowiadając więc na pytanie, co to jest rehabilitacja, można powiedzieć, że jest to kompleksowe postępowanie, które ma przywrócić osoby w jakiejkolwiek mierze upośledzone, niepełnosprawne trwale lub czasowo, do ponownego lub lepszego funkcjonowania w życiu i społeczeństwie. Fizjoterapia jest tylko jednym z elementów rehabilitacji odpowiedzialnym za sprawność fizyczną.
Fizjoterapia a rehabilitacja to także rozróżnienie na poziomie formalnym, ponieważ fizjoterapia jest dziedziną medycyny i do jej praktykowania niezbędne jest odbycie studiów i uzyskanie dyplomu.
Rehabilitanci zawsze będą bardziej skupieni na sferze profilaktycznej zaś fizjoterapeuci na sferze czysto zabiegowej i medycznej. Różnic jest znacznie więcej, szczególnie że rehabilitacja związana jest także z aktywizacją zawodową, społeczną i środowiskową w następstwie poważnych chorób bądź trwałych niepełnosprawności.
Kto to jest fizjoterapeuta?
Dzisiejszy zawód fizjoterapeuty trzeba bardzo mocno odróżnić od różnego rodzaju niesprecyzowanych profesji pojawiających się w szerokim obszarze związanym z mylnie rozumianą “rehabilitacją”. Do roku 2015 wykonywanie zawodu fizjoterapeuty było możliwe jedynie dzięki odbyciu i zaliczeniu różnego rodzaju kursów.
Dzisiaj fizjoterapeuci to wysoko wykwalifikowani, dyplomowani pracownicy służby zdrowia, którzy mogą samodzielnie prowadzić leczenie osób cierpiących na problemy fizyczne wynikające z urazów, kontuzji sportowych, chorób wrodzonych, schorzeń nabytych lub procesu starzenia.
Aby zostać fizjoterapeutą i uzyskać prawo do wykonywania zawodu, niezbędne jest odbycie pięcioletnich studiów kierunkowych i uzyskanie dyplomu uczelni medycznej oraz tytułu magistra fizjoterapii. Kształcenie fizjoterapeuty odbywa się nie tylko poprzez studia teoretyczne, ale także zajęcia, które powiązane są z praktyką, z metodyką fizjoterapii i diagnostyki funkcjonalnej, a także z kształceniem umiejętności wykonywania zabiegów fizykoterapeutycznych, kinezyterapii, procedur terapii manualnej i masażu.
25 września 2015 roku uchwalono ustawę o zawodzie fizjoterapeuty, która zawiera wszelkie regulacje prawne, co do standardów leczenia fizjoterapeutycznego. Dyplomowanym fizjoterapeutom nadano także prawo do wykonywania zawodu, które umożliwia identyfikację rzetelnych specjalistów i odróżnianie ich od osób, które nie posiadają żadnych podstaw do stosowania fizjoterapeutycznych środków leczniczych.
*Źródło – https://kif.info.pl/ustawa-o-zawodzie-fizjoterapeuty/
Z naszego wcześniejszego artykułu dowiesz się dokładniej, jak zostać fizjoterapeutą.
Czym zajmują się fizjoterapeuci?
Choroby leczone przy pomocy fizjoterapii
Fizjoterapia ma zastosowanie praktycznie w każdej dziedzinie medycyny i w leczeniu bardzo zróżnicowanych chorób. W naszym artykule skupimy się na fizjoterapii narządu ruchu i leczeniu dysfunkcji w obrębie układów wchodzących w jego skład, czyli układu nerwowego, mięśniowego, powięziowego oraz szkieletowego. W codziennej praktyce fizjoterapeuci zajmują się przede wszystkim pacjentami, którzy:
- przebyli urazy czaszkowo-mózgowe lub wielonarządowe,
- złamali kość lub uszkodzili staw,
- mają stwierdzoną osteoporozę,
- mają zmiany zwyrodnieniowe stawów związane z procesem starzenia się,
- odczuwają bóle kręgosłupa w odcinku szyjnym, piersiowym bądź lędźwiowym,
- przeszli operacje kręgosłupa lub są do niej zakwalifikowani
- przeszli udar mózgu,
- doświadczyli urazu rdzenia kręgowego,
- doznali kontuzji o charakterze sportowym
- przeszli lub są zakwalifikowani do operacji ortopedycznej lub neurochirurgicznej w obrębie narządu ruchu,
- przeszli lub mają przejść operację aloplastyczną któregoś ze stawów.
Do niedawna pacjenci trafiali do fizjoterapeuty na zalecenie lekarza ortopedy, neurologa lub reumatologa. Nadal w bardzo wielu przypadkach fizjoterapeuci stanowią część zespołu terapeutycznego razem z lekarzami specjalistami. Jednak dzisiaj, coraz częściej z problemem zdrowotnym narządu ruchu pacjenci zwracają się bezpośrednio do fizjoterapeutów, którzy pracują niezależnie w ramach pierwszego kontaktu. W takich przypadkach kompetencje fizjoterapeutów obejmują:
- przeprowadzanie kompleksowego badania oraz oceny stanu zdrowia i potrzeb terapeutycznych pacjenta,
- oceny wyników badań i stanu pacjenta prowadzących do podjęcia odpowiedniej decyzji klinicznej,
- formułowanie diagnozy, prognozy i planowanie terapii,
- udzielanie konsultacji w ramach swoich kompetencji oraz kierowanie pacjenta do innego specjalisty,
- wybór metod terapeutycznych,
- wdrażanie i prowadzenie fizjoterapeutycznego programu leczenia,
- ustalanie i kontrola wyników planowanej i prowadzonej terapii,
- formułowanie zaleceń.
Fizjoterapeuta może leczyć wiele schorzeń i dolegliwości, które są ich następstwem. Oto kilka najbardziej rozpowszechnionych:
- choroby i dolegliwości ortopedyczne takie jak bóle pleców, bóle krzyża, zespoły cieśni nadgarstka, zapalenia i choroby stawów, choroby stóp, choroby kolan, barków,
- choroby i dolegliwości neurologiczne takie jak choroba Alzheimera, stwardnienie rozsiane, neuropatia, zawroty głowy i zaburzenia równowagi, rwa kulszowa, rwa barkowa, dyskopatie, kręgozmyk, udary i porażenia mózgu,
- choroby i dolegliwości reumatologiczne takie jak reumatoidalne zapalenie stawów.
Jak wygląda działanie fizjoterapeuty?
Rozległa wiedza fizjoterapeuty w zakresie ciała, jego podatności na bodźce, zapotrzebowania na ruch i możliwości ruchowych jest kluczowa dla diagnozowania oraz prowadzenia interwencji terapeutycznej.
Działania podejmowane przez fizjoterapeutę mają na celu dostarczanie organizmowi konkretnych bodźców. Właściwa, wywołana reakcja organizmu wiąże się z efektywnym procesem leczniczym np. zmniejszeniem dolegliwości bólowych, minimalizowaniem obrzęków, zwiększaniem zakresów ruchu oraz aktywizacją poszczególnych tkanek w określonych okolicach.
Fizjoterapeuta pracuje więc z ciałem, a w zasadzie z uszkodzonym lub niewłaściwie funkcjonującym miejscem – kończyną, odcinkiem kręgosłupa, stawem, partią ciała czy tkanką wewnętrzną, na które oddziałuje poprzez naturalnie generowane przez siebie bodźce fizyczne.
Jakie są dziedziny fizjoterapii?
Fizjoterapia narządu ruchu jest dziedziną wielopłaszczyznową i wielokierunkową. Obejmuje fizjoterapię neurologiczną, ortopedyczną, korekcję wad postawy, specyficzną analizę i terapię dolegliwości bólowych kręgosłupa, stawów obwodowych, układów mięśniowego i powięziowego.
Dlatego współcześni, wykwalifikowani fizjoterapeuci coraz częściej ukierunkowują się w swojej pracy, koncentrują na wybranej okolicy lub na terapiach określonych rodzajów zaburzeń i schorzeń. W ślad za tym podąża specjalizacja w dziedzinie stosowanych metod terapeutycznych.
Niezmiennie jednak w fizjoterapii wyróżniamy trzy główne dziedziny:
- fizykoterapię,
- kinezyterapię,
- terapie manualne.
Co to jest i czym się zajmuje fizykoterapia?
Fizykoterapia jest jedną z dziedzin fizjoterapii. Zajmuje się wykorzystywaniem oddziaływania fizycznego bodźców generowanych przez światło, prąd elektryczny, fale pola magnetycznego, promienie laserowe, fale ultradźwiękowe, niskie bądź wysokie temperatury. Czynniki te stymulują pozytywne procesy biologiczne w tkankach odpowiedzialne za ich regenerację i gojenie. Fizykoterapia znajduje zastosowanie w:
- leczeniu i zwalczaniu bólu,
- wspomaganiu gojenia,
- likwidacji stanów zapalnych i obrzęków,
- likwidacji wysięków,
- wspomaganiu regeneracji i odbudowy tkanek,
- usprawnianiu pracy mięśni po urazach.
Co to jest i czym się zajmuje kinezyterapia?
Kinezyterapia również jest jedną z dziedzin fizjoterapii i zajmuje się wykorzystaniem ruchu w celach leczniczych. Są to różnego rodzaju zestawy i kompozycje ćwiczeń ruchowych, których zadaniem jest zwiększanie siły i wytrzymałości mięśni, poprawa wydolności, poprawa ruchomości stawów, elastyczności i wytrzymałości tkanek miękkich, korekcje nieprawidłowych ułożeń i ustawień kości oraz stawów, pobudzanie ruchomości, zwiększanie zakresu ruchów, przywracanie funkcji ruchowych w obrębie całego układu ruchu.
Ze względu na zakres oddziaływania rozróżniamy kinezyterapię miejscową i ogólnoustrojową. Pierwsza dedykowana jest poszczególnym okolicom, druga całemu układowi ruchu. Kinezyterapia znajduje zastosowanie we:
- wspomaganiu leczenia inwazyjnego wszelkich urazów i chorób ortopedycznych – złamania, zwichnięcia, uszkodzenia stawów, schorzenia kręgosłupa, dyskopatię, kręgozmyki, cieśnie, odbarczania,
- wspomaganiu leczenia inwazyjnego chorób i urazów neurologicznych narządu ruchu,
- leczeniu chorób o charakterze reumatologicznym,
- leczeniu zachowawcze wszelkich chorób ortopedycznych i neurologicznych narządu ruchu,
- leczeniu bólu,
- korekcji wad postawy,
- leczeniu i wspomaganiu leczenia operacyjnego urazów i kontuzji sportowych.
Co to jest i czym się zajmuje terapia manualna?
Terapia manualna jest jedną z dziedzin fizjoterapii. Opiera się na biomechanice i specyfice poszczególnych okolic narządu ruchu człowieka. Zajmuje się wykorzystywaniem oddziaływania ludzkich dłoni na ciało pacjenta poprzez dotyk, masaż bądź ucisk określonych stref leczonej okolicy. W ramach terapii manualnej można prowadzić terapie tkanek miękkich, układu mięśniowo-nerwowego a także prowadzić manipulacje i mobilizacje stawowe. Szczególne zastosowanie terapie manualne znajdują w schorzeniach stawów, kręgosłupa, w terapiach tkanek miękkich i w zwalczaniu bólu.
Jakie są specjalizacje fizjoterapii i fizjoterapeutów?
Jak widać fizjoterapia jest dziedziną niezwykle rozległą, a trzeba też pamiętać, że w naszym tekście opisujemy jedynie fizjoterapię związaną z narządem ruchu. Chcąc odpowiedzieć na pytanie o specjalizacje w dziedzinie fizjoterapii trzeba zwrócić uwagę na to co może być jej podstawą. Specjalizacja może dotyczyć:
- rodzaju stosowanych bodźców fizycznych — ruch, oddziaływanie czynników fizykalnych bądź dotyk,
- posługiwania się konkretną metodą terapeutyczną lub ich kombinacjami np. PNF, Metoda Maitlanda, Metoda Kaltenborna, MacKenzi’ego, FDM lub innymi,
- konkretnej okolicy narządu ruchu — np. kręgosłupa, stawów, tkanek miękkich, powięzi bądź mięśni.
Specjalizacja fizjoterapeutyczna może także dotyczyć funkcji i charakteru terapii, czyli mówiąc kolokwialnie tego, na co pomaga. Można zatem mówić o:
- fizjoterapii geriatrycznej,
- fizjoterapii neurologicznej,
- fizjoterapii ortopedycznej
- fizjoterapii sportowej,
- fizjoterapii profilaktycznej,
- fizjoterapii klinicznej,
- fizjoterapii pozabiegowej,
- fizjoterapii rekonwalescencyjnej.
Fizjoterapia jako sposób zapobiegania urazom
Zaliczymy tu fizjoterapię nastawioną na profilaktykę, czyli działania polegające na dostosowywaniu postawy, formy i wzorców ruchu, tak aby zmniejszyć ryzyko odniesienia kontuzji lub ponownego urazu. Tego typu terapie będą przeznaczone dla sportowców i osób aktywnych i wszystkich, którzy już uprawiają sport lub planują wzmożony ruch związany z przeciążeniami, lub ryzykiem kontuzji, np. narty, siłownię, bieganie, jazdę konną i forsowną jazda na rowerze. Będą to więc wszelkie działania służące zasadzie – “lepiej zapobiegać niż leczyć”.
Fizjoterapia a praca nad prawidłową postawą
Wady lub nieprawidłowości postawy – te wrodzone, jak również nabyte – są jedną z najważniejszych przyczyn urazów i patologii w obrębie układu ruchu. Tym samych przyczyną pojawiającego się bólu. Wykonywanie wielokrotnych czynności przez cały dzień przy nieprawidłowym ustawieniu kości, stawów i mięśni powodujących niekorzystne przeciążenia i nadwyrężenia prowadzą z czasem do stanów chorobowych.
Fizjoterapeuta może pomóc zyskać lepszą świadomość ciała i jego poprawnej pozycji. Może pomóc w korekcie postawy, poprawić funkcję mięśni posturalnych oraz poszczególnych elementów szkieletu.
Fizjoterapia jako sposób łagodzenia i zwalczania bólu uogólnionego
Ból może pochodzić z konkretnego miejsca i być wywołany określonymi przyczynami. Istnieje jednak ból, który nie ma jasnookreślonego pochodzenia – pojawia się w kilku miejscach, rozchodzi się, wędruje lub promieniuje. Jest to tak zwany ból uogólniony powiązany z chorobami ogólnoustrojowymi lub reumatologicznymi. Fizjoterapeuta może zrobić wiele, aby taki ból minimalizować lub zwalczać.
W takich przypadkach stosuje się techniki manualne, stymulację ścieżek nerwowych wpływającą na ich wrażliwość. Zabiegi fizjoterapeutyczne mają za zadanie także uczyć pacjenta, jak radzić sobie ze zmęczeniem, jak nadawać tempo i intensywność swojej aktywności fizycznej i wykonywaniu codziennych obowiązków. W tym sensie fizjoterapia pomaga poprawiać jakość i komfort życia.
Fizjoterapia jako praca nad wzmacnianiem, rozciąganiem i elastycznością układu mięśniowego
Monotonnie wykonywanych czynności, powtarzalność ruchów lub bezruch, a także pozostawanie w tej samej pozycji przez cały dzień jest najprostszą drogą do powstania degradacji, a następnie schorzeń w obrębie stawów, ścięgien a przede wszystkim kręgosłupa. Siedzący tryb pracy bardzo temu sprzyja.
Fizjoterapia przychodzi tu z ogromną pomocą. Wystarczy seria zajęć i zabiegów z fizjoterapeutą specjalizującym się w tego typu terapiach, aby nabyć umiejętności i wiedzę niezbędną do samodzielnego ćwiczenia i wzmacniania układu ruchu w czasie pracy. Dzięki wsparciu fizjoterapeutycznemu możemy znacznie obniżyć ryzyko dyskopatii, wszelkiego rodzaju cieśni w obrębie kończyny dolnej oraz problemów związanych ze stawami kolanowymi.
Fizjoterapia jako rekonwalescencja pooperacyjna i leczenie powikłań
Leczenie pooperacyjne i wsparcie pacjentów w okresie rekonwalescencji to jedno z najważniejszych zadań fizjoterapii klinicznej. Odpowiednio dobrane programy terapeutyczne włączane na wczesnym etapie pooperacyjnym, z odpowiednio ustawioną intensywnością i obciążeniami pozwalają wydatnie wzmocnić pozytywny efekt samej operacji i znacząco – trzeba to podkreślić – znacząco skrócić czas powrotu do zdrowia.
Prawidłowo przeprowadzone leczenie fizjoterapeutyczne ogranicza też ryzyko ewentualnych powikłań. W przypadkach, gdy takie powikłania się jednak pojawiają jest również potężnym i skutecznym narzędziem minimalizacji ich skutków. Mamy tu cały zakres różnorodnych terapii wspierających pionizację pacjentów, przywracanie funkcji ruchowych, wzmacnianie tkanek, wspieranie gojenia, wzmacnianie układu mięśniowego, zwiększanie siły. Fizjoterapia pooperacyjna wspomaga także ograniczenie ryzyka wystąpienia nawrotów choroby.
Fizjoterapia wspierające leczenie zachowawcze
Leczenie operacyjne jest poważną ingerencją w równowagę organizmu. W tym sensie zawsze powinno być pewną świadomą ostatecznością. W bardzo wielu przypadkach leczenie zachowawcze właśnie z wykorzystaniem fizjoterapii pozwala opóźnić konieczność wykonania operacji lub całkowicie jej zażegnać.
Fizjoterapia jako leczenie zachowawcze sprawdza się także w przypadkach, gdy operacja jest obarczona zbyt dużym ryzykiem – np. u osób w zaawansowanym wieku lub z ogromną nadwagą. Wreszcie wsparcie fizjoterapeutyczne pozwala wspierać skuteczność leczenia farmakologicznego np. wpływając na ograniczenie występowania bólu i zmniejszenie dawek leków.
Fizjoterapia a leczenie, likwidacja i minimalizacja ograniczeń fizycznych i ruchowych
Ograniczenia związane z ruchem powstają wraz z wiekiem w wyniku wypadków, urazów i rozwoju wyniszczających chorób. Bardzo wiele takich przypadków jest związanych z zadawnionymi urazami, nieprawidłowym leczeniem w przeszłości, złymi nawykami życiowymi, brakiem ruchu czy złą dietą. Fizjoterapia przychodzi z pomocą również w tym obszarze.
Fizjoterapeuci dysponują całym wachlarzem działań terapeutycznych, które pozwalają na przywrócenie, odtworzenie lub poprawę sprawności ruchowej związanej z funkcjonowaniem narządu ruchu. W tym sensie fizjoterapia jest aktywizacją i mobilizacją organizmu, dzięki której znów może funkcjonować.
Fizjoterapia a przywracanie sprawności po wymianach, przeszczepach, rewizjach stawu biodrowego lub stawu kolanowego
Fizjoterapia jest integralną częścią procesu leczenia aloplastycznego, czyli wymiany stawów lub ich elementów na implanty i protezy. Fizjoterapeuci regularnie pracują z pacjentami w całym cyklu leczenia, począwszy od przygotowania przedoperacyjnego, poprzez okres pooperacyjny i rekonwalescencję, a skończywszy na zajęciach związanych z kontrolami i prawidłowym funkcjonowaniem pacjenta żyjącego z protezą.
Na każdym z tych etapów rola fizjoterapii jest nieodzowna – pomaga skrócić czas operacji i zminimalizować uraz operacyjny, wspiera efekt operacyjny, wzmacnia organizm i przyśpiesza gojenie i wreszcie poprawia sprawność współdziałania protezy z biologicznymi częściami narządu ruchu.
Fizjoterapia a poprawa wydolności organizmu
Fizjoterapia jest także elementem profesjonalnych programów treningowych związanych z klubami sportowymi, teamami rangi mistrzowskiej czy sportem zawodowo-wyczynowym. W tej dziedzinie fizjoterapeuci używają urządzeń, technologii i czujników, do monitorowania wzorców ruchu i aktywności mięśni. Działania te służą ogólnie rzecz ujmując zwiększeniu potencjału narządu ruchu poprzez odpowiednie stymulacje i bodźcowanie oraz poprzez aktywizację tych partii i części układu mięśniowo-szkieletowego, które nie są normalnie wykorzystywane. Fizjoterapia w tej dziedzinie służy poprawie wyników sportowych oraz ogólnej siły i wydolności organizmu.
Udostępnij artykuł
