Najprostszą odpowiedzią na pytanie kim jest chirurg kręgosłupa i czym się zajmuje brzmi: operacjami i zabiegami chirurgicznymi w okolicach kręgosłupa o różnym stopniu komplikacji i różnym stopniu inwazyjności. Jednak w praktyce i rzeczywistości naszej medycyny nie jest to do końca tak proste, ponieważ lekarze chirurdzy, którzy zajmują się operacjami kręgosłupa i jego okolic mogą mieć różne specjalizacje wynikające z kierunku ukończonych studiów, odbytych szkoleń i praktyk, różne wąskie specjalizacje dotyczące poszczególnych odcinków kręgosłupa lub określonych jego schorzeń, wreszcie mogą specjalizować się w określonych metodach i sposobach operowania kręgosłupa nazywanych fachowo procedurami operacyjnymi. Do tego wszystkiego dochodzi jeszcze fakt nadrzędny w całej dyskusji związanej z chirurgią kręgosłupa, a mianowicie fakt, że w Polsce nie ma formalnie takiej specjalizacji jak chirurgia kręgosłupa czy też chirurgia kręgosłupowa.
Kto to jest chirurg kręgosłupa i kiedy warto zasięgnąć u niego porady?
Chirurgia kręgosłupowa w Polsce jest – można chyba tak powiedzieć – specjalizacją chirurgiczną powstałą w sposób organiczny w związku z tym, że chirurdzy – bądź to ortopedzi, bądź neurochirurdzy zaczęli się specjalizować w operacjach kręgosłupa. Część z nich posiada specjalizację medyczną w dziedzinie ortopedii a cześć w dziedzinie neurochirurgii. Wynika to także z tego, że w polskim systemie specjalizacyjnego kształcenia medycznego nie ma kierunku chirurgia kręgosłupa tak jak jest to w wielu innych krajach, gdzie lekarz przechodzi odpowiedni proces szkolenia na poziomie akademickim i specjalizacyjnym. U nas odbywa się to w nieco inny sposób – lekarz o określonej specjalizacji chirurgicznej – ortopedycznej bądź neurochirurgicznej – decyduje się na wybór określonej drogi dotyczącej swojej praktyki klinicznej i operacyjnej.
Chirurg kręgosłupa a neurochirurg - jaka jest różnica?
Lekarz ze specjalizacją neurochirurgiczną może wybrać jedną z trzech dróg odnośnie swojej praktyki kliniczno-operacyjnej – pierwsza dotyczy schorzeń i urazów mózgu lub szerzej – głowy i twarzoczaszki, druga nerwów obwodowych, nerwów kończyn, operacji związanych z rekonstrukcjami nerwów, przeszczepami – słowem nerwów naszego ciała. I wreszcie trzecia, która dotyczy rdzenia kręgowego i poszczególnych odcinków kręgosłupa. Wybierając trzecią z wymienionych dróg kliniczno-operacyjnych neurochirurg staje się chirurgiem kręgosłupa.
Chirurg kręgosłupa a ortopeda?
Podobnie rzecz się ma z ortopedami – czyli chirurgami wyspecjalizowanymi w operacjach narządu ruchu – kości i stawów. Lekarz z taką specjalizacją albo pozostaje specjalistą ortopedą i zajmuje się w ramach wąskiej specjalizacji jedną lub kilkoma wybranymi okolicami narządu ruchu np. kończyną dolną, pasem barkowym, dłonią i ręką – albo decyduje się na wybór specjalizacji związanej z którymś z odcinków kręgosłupa i staje się chirurgiem kręgosłupowym.
Badania zalecane przez chirurga kręgosłupa
Badania zlecane przez chirurgów kręgosłupa pozwalają im dokładnie stwierdzić rodzaj schorzenia i jego stopień. Jest to niezbędne do prawidłowej diagnozy ale co równie ważne do wybrania optymalnej metody leczenia i wskazania operacyjnego lub nie. Tego typu operacje zawsze są ostatecznością i niejednokrotnie poprzedza je leczenie zachowawcze. Zatem badania obrazowe takie jak rentgen, USG, rezonans magnetyczny są zawsze podstawą całego procesu. W przypadku wskazania do operacji pozwalają także dokładnie ją zaplanować i wybrać najlepszą metodę – tzw. procedurę operacyjną dla danego przypadku.
Co i jak leczy chirurg kręgosłupa
W codziennej praktyce operacyjnej nie ma konfliktu kompetencyjnego między chirurgami kręgosłupa, którzy wywodzą się z ortopedii lub z neurochirurgii. Raczej należy mówić o uzupełnianiu się – po prostu ortopeda będzie bardziej patrzył na problemy kręgosłupa od strony struktur kostnych a neurochirurg bardziej od strony struktur nerwowych. Część klinik i lekarzy rozwiązuje ten dylemat w sposób chyba najbardziej optymalny i z największą korzyścią dla pacjenta – operacje kręgosłupa przeprowadza się jako procedury zespołowe w asyście ortopedy gdy głównym operującym jest neurochirurg i odwrotnie. Dzięki temu w czasie operacji uwzględnione są obie perspektywy – zarówno kostna jak i nerwowa. To jak wspomniano bardzo korzystne rozwiązanie ze względu na fakt, że kręgosłup jest strukturą kostno-nerwową.
Chirurdzy kręgosłupa bardzo często obierają dodatkowo wąską specjalizację. Dotyczy ona odcinka kręgosłupa, którym szczególnie się dany chirurg zajmuje i na którym głównie się skupia. Wykonywane operacje dotyczą wtedy albo odcinka szyjnego, albo piersiowego, albo lędźwiowego. Kolejnym stopniem wąskiej specjalizacji jest wybór metod operacyjnych – są specjaliści posługujący się metodami małoinwazyjnymi lub metodami tradycyjnymi o różnym stopniu inwazyjności takimi jak np. mikrodiscektomia.
Jeśli zatem zadamy sobie pytanie co leczy chirurg kręgosłupa to można najprościej odpowiedzieć, że leczy on schorzenia w obrębie kręgosłupa wymagające operacji. Takie, które powodują przewlekłe bóle lub inne dysfunkcje typu paraliże lub zaburzenia czucia w kończynach związane z uciskiem na rdzeń kręgowy. Najczęściej są to wszelkiego rodzaju dyskopatie. Odpowiedź na pytanie jak to leczy jest już dużo bardziej skomplikowana i wiąże się właśnie z wąskimi specjalizacjami, stosowanymi metodami operacyjnymi i doświadczeniem operacyjnym.
Takie wyspecjalizowanie się poszczególnych chirurgów wynika z ogromnej ilości procedur operacyjnych i technik, które dzisiaj oferuje nowoczesna medycyna i technologia operacyjna. Nie ma możliwości aby lekarz był dobry we wszystkim. Wąska specjalizacja daje gwarancję możliwie największej perfekcji w wykonaniu danych procedur. W dziedzinie operacji kręgosłupa właśnie ta perfekcja i precyzja wynikająca z praktyki jest niezwykle ważna. Nie da się dobrze zoperować poważnie chorego kręgosłupa jeśli lekarz wykonuje jedną, dwie operacje w tygodniu. Oprócz wiedzy i talentu chirurg kręgosłupa musi mieć możliwie jak największą praktykę. Chirurgia kręgosłupa to – można powiedzieć – klasyczny przykład dziedziny, w której ilość przeprowadzonych operacji przechodzi w ich jakość.
